Ze brouwen bier in België, hebben een bed and breakfast in Italië of ze beginnen een chocoladefabriek in Nicaragua. Nederlandse pioniers zijn overal op de wereld te vinden. Ze vertrekken uit Nederland omdat ze ‘eens iets anders willen’. Omdat het tropische klimaat, de menselijke warmte, het landschap of het buitenlandse avontuur hen lonkt.
Maar ook omdat er ‘eindeloos veel mogelijkheden’ voor ondernemers zijn. Zelfs voor Nederlanders die bier willen brouwen in bierland België. ‘ In het hol van de leeuw’, lacht Carla Berghuis, die al 20 jaar in de Ardennen woont. In veel landen is het voor een ondernemende geest goed pionieren. Ondanks de soms verstikkende bureaucratie.
Lokale regelgeving
De ondernemers, hun bedrijfjes en de landen waar ze zitten zijn nauwelijks met elkaar te vergelijken. Toch zijn er parallellen te trekken tussen hun ervaringen met lokale regelgeving. ’In Nederland zijn de regels er om je eraan te houden. In Indonesië bestaan ze zodat mensen er wat aan kunnen verdienen’, zegt Bartele Santema, stroopwafelbakker en ondernemende duizendpoot in Jakarta.
De hier besproken landen hebben niet het beste investeringsklimaat. Indonesië, Nicaragua en Argentinië scoren tussen de 120ste en 126ste plaats — van de in totaal 189 landen — op de Ease of Doing Business Index van de Wereldbank. Dat is ruim honderd plaatsen lager dan Nederland. Het opstarten van een bedrijf, het registeren van bezit of het verkrijgen van vergunningen zijn moeizame procedures, die tijd kosten.
Bureaucratie
De digitalisering is niet overal goed doorgevoerd. En dus zijn fouten in handmatig uitgetypte (legaliserings)documenten snel gemaakt. Vooral als je achternaam Van Oudenhoven is.
Zelfs in België zijn er bureaucratische hobbels. Het land scoort met plaats 180 bijzonder slecht op het registreren van bezit. De commentaren van de ondernemers over het opzetten van hun bedrijf liegen er niet om. ‘Hopeloos gehannes’, ‘zenuwslopend’ en alles kost ‘klauwenvol geld’.
Een ondernemer leert gaandeweg vanzelf hoe het werkt, maar het helemaal zelf doen is geen optie. Allemaal investeren ze in een lokaal en betrouwbaar netwerk van agenten en partners waarmee ze samenwerken.
Uitbesteden
‘Er is een markt voor het uitbesteden van bureaucratische taken’, zeggen de hôteliers in Italië. Zij lieten de bouw van hun bed and breakfast helemaal over aan lokale ondernemers. Het kost wat, maar het scheelt veel hoofdpijn. Goede contacten zijn onmisbaar in het begrijpen van en voldoen aan de vaak snel veranderende regels, waarvan voor de Hollandse hersens de logica soms ontbreekt.
Soms is het manoeuvreren tussen regels en enveloppen. ‘Ze vinden altijd wel iets wat niet klopt’, zegt Santema. ‘Je lokale agent lost dat op, maar dat kost geld.’ Van Oudenhoven begint daar niet aan. Anders weten ze dat je omkoopbaar bent en dan komen ze telkens terug.’
Ze laten zich niet gek maken. Een ‘emotionele druktemaker’ bereikt het omgekeerde effect. Engelengeduld is de beste deugd, zeggen de ondernemers in koor. ‘En blijven meelachen’, voegt Santema er nog aan toe. ‘En waarom zou je zeuren’, zegt Berghuis in België. ‘De cultuur en omgangsvormen zijn anders, maar dat zoek je zelf op. En je krijgt er bijzonder veel voor terug, hoe cliché dat ook klinkt.’
