Mocht de Griekse filosoof Plato vanaf een wolkje toekijken, dan heeft hij vast iets aan te merken op Rutte-III. De valse start met de afschaffing van de dividendbelasting toont weer aan dat we in Nederland de koopmansgeest laten prevaleren in het politieke bedrijf. Van Plato mocht dat niet: handel en politiek behoorden strikt gescheiden te zijn. Voor het eerste had je in Athene de Agora, voor het tweede de heuvel Pnyx.

In het huidige Europa scheiden we kerk en staat, en uitvoerende en rechtelijke macht – de oude Griek had dat vreemd gevonden. Handel en politiek daarentegen gaan in het huidige tijdsgewricht uitstekend samen. In Nederland, met zijn traditie van ‘koopman en dominee’, voert premier Rutte het hoogste woord, maar komt de (belasting-)moraal er bekaaid af.

Als president van Frankrijk hield Emmanuel Macron uitgerekend op de Pnyx zijn eerste grote speech over de toekomst van Europa. Macron schuwt met gevoel voor Franse grandeur de pathos niet. De titel luidde: ‘Een Europa dat beschermt’. Misschien weet de 39-jarige Macron de rol van koopman en dominee wél op een aardige manier te combineren.

Correspondent Rik Winkel vatte Macrons visie maandag als volgt samen: ‘een Europa dat beschermt als pijnzalf en wonderlijm na de Brexit en de verkiezing van Donald Trump’. Een mogelijk ingrediënt van dit noodzakelijke recept is in mijn ogen de Permanente Gestructureerde Samenwerking (Pesco) bij defensie. Een Europees leger hebben we er nog niet mee, maar samenwerking op militair gebied is nuttig om Europa meer dan economische invulling te geven.

Van de Verenigde Staten hoeven we het immers niet meer te hebben, vooral niet als het om de bescherming van cultureel erfgoed gaat. Vorige maand kondigden de VS aan zich terug te trekken uit UNESCO. De vernietiging van cultureel erfgoed in Timboektoe of Mosul kunnen we niet meer terugdraaien, maar verdere culturele genocide kunnen we wel voorkomen. Het enige instrument dat we op dat gebied hebben, UNESCO, moeten we dan tenminste vanuit Europa volledig, wanneer nodig militair, ondersteunen.

De naburige onrust neemt verder ook flink toe. In Saoedi-Arabië is de 32-jarige kroonprins aan het moderniseren en dat gaat niet zonder slag of stoot: Mohammed bin Salman klopt de animositeit met Iran sterk op om zijn (interne) draagvlak te vergroten. Jemen, al jaren het kind van de rekening, is nu volledig afgesloten: zelfs chlorinetabletten tegen de cholera-epidimie komen het arme land niet meer binnen.

Het volgende slachtoffer lijkt Libanon. Met zo’n één tot anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen op een bevolking van zes miljoen is het sowieso al een wonder dat Libanon nog stabiel is. Loopt de boel daar uit de hand, dan is het niet ingewikkeld om te bedenken waar de vluchtelingen vervolgens heen zullen trekken.

Nee, het Europa dat beschermt, is geen overbodige luxe.

Farid Tabarki is trendwatcher en oprichter van Studio Zeitgeist. Twitter: @studiozeitgeist