Moderne auto’s vertonen disproportionele datahonger. Leaseplan stelde afgelopen vrijdag (FD, 3 mei) twee oplossingen voor. Zo zouden automobilisten precies moeten kunnen aangeven of zij hun data willen delen, en zo ja, met wie en voor welk doel. De vraag is of dit uitvoerbaar is.

Kan van mensen worden gevraagd zich een oordeel te vormen over de proportionaliteit van zulke verzoeken? Data hebben vaak grote commerciële waarde en dataweigeraars kunnen te maken krijgen met repercussies. Veel appgebruikers accepteren daarom maar dat bijvoorbeeld hun locatie en contacten worden gedeeld om gebruik te kunnen maken van een simpele adviesdienst.

LeasePlan stelt ook voor om gegevens naar een ‘neutrale server’ te sturen, die door een onafhankelijke partij wordt geëxploiteerd en gefinancierd. Op basis van de data zou alleen geaggregeerde gegevensinzichten mogen worden geproduceerd, waardoor de privacy van individuele bestuurders wordt beschermd.

Het idee van LeasePlan verdient sympathie, omdat tenminste wordt erkend dat er een serieus probleem is en dat de autosector verantwoordelijkheid zouden moeten dragen voor de oplossing ervan. De kern van het probleem zit echter niet alleen in de infrastructuur waarmee gegevens worden verzameld, gedeeld, opgeslagen en geanalyseerd. Natuurlijk zijn infrastructurele oplossingen nodig die gereguleerde toegang naar gegevens mogelijk maken en daarbij alleen helder afgesproken dataverwerking mogelijk maken.

Handhaving

Het echte probleem is dat er nog geen heldere criteria zijn om ongewenste dataverwerking te definiëren. De rechtspraak zou duidelijkheid kunnen scheppen. Beter is dat de sector zelf het maatschappelijk debat aangaat en tot heldere criteria komt voor aanvaardbaar gedrag. Dat individuele toestemming is gegeven, betekent nog niet automatisch dat iets ook maatschappelijk is gewenst.

Of de criteria worden toegepast door dataverwerkers zelf, een onafhankelijke toezichthouder of de overheid is een maatschappelijke keuze. Of partijen zich, gelet op de grote commerciële belangen, daadwerkelijk aan de criteria zullen houden, hangt vervolgens af van toezicht en handhaving. De autobranche moet, of ze het nu wil of niet, gedwongen op datadieet.

Tom van Engers is als hoogleraar juridisch kennismanagement verbonden aan Universiteit van Amsterdam.