Het essay 'Het drama woningmarkt: het eigenbelang regeert' van voormalig Tweede Kamerlid en oud-columnist Ed Groot heeft veel losgemaakt bij onze lezers. De redactie ontving bijna 100 bijdragen met ervaringen en oplossingen en maakte daaruit een selectie.
Er zijn (blijkbaar) te veel koeien, te weinig woningen en veel boeren met te weinig verdienvermogen. Hoe alles in een klap op te lossen? Richt als overheid een Woon-Klimaatfonds op en koop 300.000 goedkope, verplaatsbare chaletwoningen van hout (duurzaam) van, laten we zeggen, € 40.000 per stuk. Investering € 12 mrd. Huur weilanden van boeren met koeien en creëer kleinschalige tijdelijke woonparken met maximaal 250 woningen. Koop een deel van de koeien op en betaal de boer eveneens voor de huur van de grond. Regel energie met een kleinschalig tijdelijk zonnepark en een centrale warmtepomp.
Spreid de parken (ook) over de krimpgebieden van Nederland. De periferie van Nederland krijgt meer bewoners, die er gratis een mooi tuintje, prachtig uitzicht en gezonde lucht bij krijgen. De boer kan extra verdienen met zijn boerderijwinkel met lokale producten. Het stikstofprobleem is opgelost. Geen boze boeren meer op het Malieveld.
‘De boer kan extra verdienen met zijn boerderijwinkel. Geen boze boeren meer op het Malieveld.’
De overheid kan een bescheiden huur vragen en zo geld verdienen op dit project. De overheid leent immers tegen negatieve rente. Als de huur laag genoeg is, zeg €350 per maand voor een woonunit van 50m2, zullen veel mensen graag de overstap maken naar het platteland. Zeker als je nu opgehokt zit bij je ouders thuis of in Amsterdam voor je studio vier keer zoveel moet betalen. Door meer thuiswerken is het ook haalbaar om verder van het werk te wonen.
Als er de komende 10 jaar genoeg gewone (niet tijdelijke) woningen gebouwd worden, kunnen de tijdelijke chaletwoningen verkocht worden aan vakantieparken in binnen- en buitenland, of bijvoorbeeld geschonken worden aan de VN die ze kan gebruiken voor vluchtelingenopvang in de regio.
Het interessante van dit voorstel is de eenvoud en de tijdelijkheid waardoor allerlei omslachtige procedures voorkomen kunnen worden. Met een nieuw, ondernemend en ondogmatisch kabinet in actiemodus kunnen eind 2021 de eerste parken gerealiseerd zijn.
Leen de Bruyne, Papendrecht
Woorden doen er toe. De term woningmarkt heeft het begrip volkshuisvesting verdrongen. Woningen worden steeds meer vooral als vermogensbestanddeel en speculatieobject gezien. mijn pleidooi is: keer terug naar de volkshuisvesting voor vooral de doelgroep met een inkomen beneden modaal.
Afschaffing van de verhuurdersheffing wijst Ed Groot af in zijn essay. Zijn argumentatie houdt in dat hij de corporaties niet vertrouwt. Bij duidelijker wettelijke verankering van hun sociale taak en voldoende toezicht moet die vrees ongegrond zijn. Dus wél de verhuurdersheffing afschaffen.
De overheid moet van beleidsfabriek zonder kennis van de uitvoering weer een doe-overheid worden. Laat gemeenten en provincies maar weer zelf opdrachtgever voor de woningbouw zijn. Heractivering van de wet voorkeursrecht gemeenten hoort daarbij.
Leendert Jonker, Oegstgeest
In 2018 werden maar liefst 5000 recreatiewoningen bijgebouwd terwijl er al een enorm overschot is. Waarom kunnen er wel recreatiewoningen worden gebouwd en geen reguliere woningen?
Bewoning van particuliere recreatieverblijven zal een deel van de oplossing bieden. Daarbij is het niet nodig om schaarse grond te reserveren voor nieuwbouw. Het zijn trouwens ideale woningen voor starters en senioren. Maar nog steeds durft de landelijke overheid niet door te pakken. Het gevaar dat gemeenten hun eigen beleid voortzetten tegen een goed ruimtelijk ordeningsbeleid in, is niet denkbeeldig.
‘Het zijn ideale woningen voor starters en senioren. Maar nog steeds durft de landelijke overheid niet door te pakken.’
Sta daarom permanente bewoning in particuliere recreatiewoningen toe, door middel van een objectgebonden vergunning. Doe dat niet op commerciële parken, om het bestaansrecht van de recreatieve toeristische sector te waarborgen.
Wil Janssen, Apeldoorn
Ik ken Ed Groots situatie niet, maar gezien zijn respectabele leeftijd kan hij zomaar eens tot de grote groep ‘empty nesters’ behoren. Mensen met een paar slaapkamers te veel, zeg maar. Ik zou graag van deze groep horen op welke manier zij verleid kunnen worden om te verhuizen naar een kleinere woning. In de stad, of juist daarbuiten? Met of zonder een al dan niet collectieve tuin? In de huidige buurt? Als deze wensen duidelijk zijn kunnen we veel gerichter beleid maken en daarmee de beperkte ruimte in dit land efficiënter benutten. Waarmee mijn geliefde polders misschien onbebouwd kunnen blijven.
Joep Meijer, Utrecht
De Nederlandse woningbezitter is kampioen slapend rijk worden. Zonder een vinger uit te steken zijn de reële huizenprijzen sinds de jaren 80 gemiddeld verdriedubbeld. De groeiende hypotheekschuld ondermijnt ondertussen de financiële stabiliteit van onze economie. Onderzoek laat bovendien zien dat eigenwoningbezit eroderend werkt voor de solidariteit tussen kopers en huurders.
Het is dan ook onterecht dat, D66 en VVD nog steeds aansturen op eigenwoningbezit. Maatregelen in hun programma’s zijn - tevergeefs - gericht op inclusie: het vergroten of behouden van hypotheekruimte, soms specifiek voor groepen met minder financiële zekerheid. Zo moet 50% van de woningwaarde aflossingsvrij kunnen worden geleend en verschuift de maximale duur van een hypotheek naar 35 of 40 jaar (D66), moeten alleen de daadwerkelijke lasten van de studieschuld meetellen in het maximale leenbedrag (VVD en D66), en moeten ook zzp'ers door middel van arbeidsmarktscans aan een hypotheek geholpen worden (VVD).
Hiermee draaien de partijen om de hete brij heen. Het vergroten van de hypotheekruimte leidt niet tot meer aanbod, maar wel tot verder stijgende huizenprijzen. Laten die stijgende prijzen nou net de oorzaak zijn van de ontoegankelijke huizenmarkt. Te veel competitie bestrijd je niet met meer competitie. De pogingen tot meer inclusie leiden uiteindelijk tot meer exclusie.
‘VVD en D66 willen de hypotheekruimte vergroten. Dat leidt niet tot meer aanbod, wel tot stijgende huizenprijzen.’
Juist daarom zouden VVD en D66 maatregelen moeten overwegen die het recht op betaalbare huisvesting - en niet woningbezit - garanderen. Er moet een einde komen aan de fiscale stimulering van het eigen woningbezit: verplaats het vermogen uit de eigen woning naar box 3 en verlaag de leennormen naar 90%. Huren moet een betaalbaar alternatief worden voor kopen: in de vrije sector door tijdelijke huurcontracten niet langer toe te staan en in de sociale sector door woningcorporaties niet langer te belasten via de verhuurdersheffing. Zo kunnen zij weer betaalbare woningen bouwen, worden huren in de vrije sector niet verder opgedreven en houden we bovenal de huizenprijzen binnen de perken.
Vera Vrijmoeth, Amsterdam
Bouw bij grote steden, door het hele land, heuse Starterscities. Laat het rijk met gemeentes grond aanwijzen en die tegen echt lage prijzen toewijzen aan tiny houses. Een prima oplossing voor starters met een relatief laag inkomen. Met een inhoud van 30m2-50m2 nemen ze weinig ruimte in en met prijzen van €25.000 tot €100.000 zijn ze prima betaalbaar. Zelfs Ikea heeft al een tiny house. Het kunnen vaste of mobiele woningen zijn, doch enkel toe te wijzen aan starters. Mooie bijkomstigheid is dat het milieu minder belast wordt. De behoefte aan betaalbare huur-én koopwoningen voor starters is enorm groot. Wat zou het geweldig zijn als elke (grote) gemeente zijn eigen Starterscity ontwikkelt.
Leo van Sister, Gouda
De woningnood is terug omdat er door overheden niet langer gekeken wordt naar wat nodig is. In mijn eigen gemeente Aalsmeer is er, zoals in veel gemeenten, behoefte aan een paar soorten woningen. Jongeren zoeken kleine en goedkope starterswoningen. Gezinnen zoeken gezinswoningen en ouderen zoeken kleinere woningen zonder zorg voor tuinen en vrees voor trappen. Dit is de woningmarkt.
De gemeentelijke besluiten op woongebied zijn uiterst traag en door politiek gekonkel zijn de eindresultaten niet wat de woningmarkt nodig heeft. Wat de gemeenteraad besluit is verre wat kopers of huurders zoeken: daardoor ontstaat een tekort aan woningen en bij een tekort stijgen de prijzen. Net als bij Albert Heijn zijn de tomaten goedkoop als de aanvoer groot is. Bij woningen is dat niet anders.
Is er dan ruimtegebrek? Nee, absoluut niet. Er is veel grond binnen en buiten de dorpen en steden waar gebouwd kan worden. Wel is er onwil die gesteund wordt door regels, en zijn er gemeenteraadsbesluiten die voorkomen dat er gebouwd kan worden. Wat nu gebeurt is dat lokale bestuurders het 'nymby'-principe strak onder controle hebben en door politieke tegenstellingen geen of verkeerde besluiten nemen. Een klein groepje mensen bepaalt zo het lot van een grote groep woningzoekenden. En niet alleen in Aalsmeer.
‘Een klein groepje mensen bepaalt het lot van een grote groep woningzoekenden. En niet alleen in Aalsmeer.’
Er zijn nu veel ouderen die in een woning zitten die veel te groot is en waar een grote tuin om ligt. Dat zijn locaties waar 4 tot soms wel 10 woningen voor starters gebouwd kunnen worden. Waarom gebeurt dat niet? De gemeente bepaalt dat waar 1 woning staat 1 woning teruggebouwd moet worden. Waarom niet meer? Tevens kun je als ouderen niet doorstromen omdat geen enkele bank ouderen ook maar een dubbeltje leent om het overgangsproces van de oude naar de nieuwe woning te faciliteren. De overheid zou hier toch bij kunnen en moeten helpen.
Den Haag neem de controle terug, bouw wat de markt vraagt, begeleid waar nodig, bouw snel, en de woningprijzen zullen net als bij de tomaten tot rust komen.
Harry Pollemans, Aalsmeer
Temper de stijging van de huizenprijzen met een plus-valuebelasting, die in Frankrijk al jaren bestaat. Dit stemt overeen met beginselen van rechtvaardigheid in het belastingrecht. Slapende rijk worden, niet door eigen verdienste of risiconeming, met maatschappelijk ontwrichtende gevolgen, dient te worden tegengegaan.
Stijn Wery, Den Haag
