Voelt u de stress al? Binnenkort horen we welke bekende Nederlanders in de editie 2021 van het tv-programma Zomergasten zitten, en kunnen we ons opmaken voor onze nationale volkssport: het debat over de juiste gasten, de juiste thema's en de juiste vragen.

Zomergasten bewijst dat de simpelste tv-formules de succesvolste programma's kunnen opleveren. Schaarste helpt daarbij; goddank is het programma maar een beperkte periode van het jaar te zien.

Dit in tegenstelling tot de borreltafel-tv waarmee de publieke omroep en de commerciële concurrentie de kijker dag-in-dag-uit bombarderen. Elke avond krijgt het publiek onder de noemer ‘debat’ een levertraanachtige dosis meningen van doorgaans matig geïnformeerde lieden door de strot gewrongen. Alsof we weerloze ganzen zijn, van een fanatieke boer die vastbesloten is het wereldrecord foie gras produceren te vestigen.

Er valt ook amper aan te ontsnappen. Via praatjes-tv gaat stellig verkondigde onzin een eigen leven leiden, en knakken of ontluiken loopbanen.

Stel dat je bij het inmiddels gestaakte babbelprogramma DWDD als reguliere stamtafelbijdehand mocht aanschuiven, omdat je altijd gevatte opmerkingen weet te maken. Daar kan je een carrière op bouwen. De jeugd in Nederland mag dan geen tv meer kijken, voor beeldbuiskinderen gaan nog altijd alle deuren open.

Een beetje ervaren studiogast ontdekt dan ook hoe mediamacht werkt. Bestuurders die onzeker in het leven staan, sidderen bij elk kritisch woord dat je bezigt. Want achter jou doen een miljoen tv-kijkers hun juichcape aan bij alweer een snedige woordgrap of veroordeling.

Je gaat dan ook geloven dat je uiterst relevant bent, en dat je tot grootse dingen in staat bent, zoals het regelen van mondkapjes voor de coronacrisis. Kan je niet alles zelf, dan heb je daarvoor wel connecties, bij de partij waarbij je je hebt aangesloten, en waarvoor je meeschreef aan het verkiezingsprogramma (cruciale woorden: doorpakken, normen, waarden en ondernemerschap). Je kan daardoor zelfs de Grote Omtzigt, iemand die niet veel mensen associëren met naïviteit, voor je karretje spannen.

Doen je gesprekspartners niet direct wat je wil? Dan kan je altijd via je borreltafel-VIP-lounge in de ether slingeren dat het om prutsers gaat, die een goede kans nog niet weten te herkennen als die ze op de tenen staat. Hoe moeilijk kan het allemaal zijn?

Zo weet je dan met een paar vrienden voor honderd miljoen euro mondkapjes te regelen voor de natie in nood, via je eigen hulpactie. Dat het strenge RIVM de wenkbrauwen fronst over een deel van wat je razendsnel uit China haalde, is een detail. Wat blijft hangen is de topprestatie. Die kwam tot stand door slim inkopen en briljante logistiek, en daar zijn we trots op in Nederland.

Maar, er blijft wat knagen. Als je suggereert dat je iets uit jezelf, gratis voor ons allen hebt gedaan, dan gaan alle alarmbellen bij de Nederlanders af. Zo kennen we onszelf niet.

Daarbij, dat je een bekende Nederlander bent, heeft ook een keerzijde. De poedels van de media, die jou al kwispelstaartend groot maakten, en die je zelf zo handig wist te gebruiken, blijken als je boven het maaiveld uitsteekt valse pitbulls met een scherpe neus.

En dan onthullen ze dat je een pseudo-filantroop bent, waarop de borreltafel-tv het schande-canon aanheft. Je weet: dan kunnen de windvaantjes van de politiek niet anders dan volgen. Niets helpt meer, zelfs als je oppert dat je die €9 mln winst een maatschappelijke bestemming geeft (al moet je ook denken aan je gezin en je gecrashte loopbaan).

Hier een advies 'om niet': steek die miljoenen in de ontwikkeling van een afkicktherapie van borreltafel-tv voor de samenleving, een reïntegratietraject bij de daklozenopvang voor gecrashte weldoeners en een workshop nederigheid voor de moderne Icarus, bij wie de was die zijn vleugels bijeenhield in de studiolampen is gesmolten.

Tja, en dat glorieuze optreden bij Zomergasten, de definitieve bekroning van je leven, en de ultieme bevestiging van dat je het als Nederlander hebt gemaakt, vergeet dat maar. Jammer. Nu komt de natie nooit te weten dat The Sting en The Wolf of Wall Street je favoriete films zijn.

Han Dirk Hekking is algemeen verslaggever bij Het Financieele Dagblad. Reageer via opinie@fd.nl