‘En nu moet ik dus naar een re-integratiecoach.’ De vrouw vertelt het me op een toon die schreeuwt om doorvragen. We zijn op een verjaardagsborrel van een gezamenlijke vriendin en ik heb gevraagd of ze nog dezelfde baan heeft. Ja, maar ze zit nu thuis met een burn-out.

Die re-integratiecoach dus. ‘Wat doet een re-integratiecoach eigenlijk?’ vraag ik. ‘Nou, dan tekent hij een batterij en moet ik vertellen op hoeveel streepjes ik sta. Hoe opgeladen ik ben.’ Het antwoord weet ze eigenlijk niet, ook omdat ze zich niet kan voorstellen hoe het is om een batterij te zijn. Ik denk na over mijzelf als batterij en realiseer me dat het oplaadpercentage nogal wisselt, per dag, uur, ja, zelfs per minuut. Soms heb je iemand aan de telefoon en ga je binnen tien minuten van 90% naar 7%.

‘Laatst had-ie een vieze stok meegenomen uit het bos’, vertelt ze verder. ‘Hij overhandigde hem aan me en vroeg daarna bloedserieus: “Hoe vaak pak jij iemands vieze stok aan?”’ We lachen erom en ik zeg: ‘Wat klinkt dat goor!’ Als ze na een coachingsessie naar huis fietst, voelt ze zich altijd een beetje viezig, vertelt ze, omdat ze is meegegaan in al die onzin met batterijen en vieze stokken. Maar niet meedoen is niet echt een optie.

Ik moet denken aan alle organisatiesjamanen waar de moderne werknemer aan blootgesteld wordt. Vaak heten ze coach: burn-outcoach, diversiteitscoach, inclusiecoach, vitaliteitscoach, teamcoach. En ja, er zijn natuurlijk ook goede coaches — ik ken er zelfs een paar — maar vaak hebben ze vooral een vlotte babbel en een ferm charisma, en steevast krijg je semiwetenschappelijke onzin over je uitgestort. De coach laat een filmpje zien waarin een Indiase monnik stelt: ‘Do you have a problem in life?’ En dan als vervolgvraag: ‘Can you do something about it?’ Is het antwoord ‘yes’, dan leidt het model je naar ‘Then why worry?’ Is het antwoord ‘no’: ‘then why worry?’ Ja, mensen, zo simpel kan het leven zijn.

Modellen zijn er ook altijd: de warmte-competentiematrix, doorsnedes van hoofden waarin het hoofd met de juiste overtuigingen groen is en dat met de onjuiste overtuigingen rood, diversiteits- en inclusiematrixen en ijsbergen, veel ijsbergen: ijsbergen voor gedrag, bedrijfsculturen, identiteiten, noem maar op. Wisten jullie dat sommige eigenschappen van mensen, culturen of bedrijven zichtbaar zijn en andere niet? Voor mij was dat nieuw.

Want altijd, altijd wordt de werknemer als dommer, onwetender en minder zelfstandig denkend aangesproken dan die is. De belofte: weg van het gehannes dat ook het werkende leven vaak is, op naar het walhalla. Valse hoop is het verdienmodel van de organisatiesjamaan.