Een extra heffing op vlees en zuivel, meer huizen van het gas. Door de energietransitie gaat de samenleving al ingrijpend op de schop en nog is het niet genoeg. Onlangs kwam het Planbureau voor de Leefomgeving met aanvullende voorstellen om de klimaatdoelen te halen in 2030. Geraamde kosten: vele miljarden. Twee dagen later waren de Provinciale Statenverkiezingen, inmiddels bekend als de grote BBB-show.

Deze uitslag verbaasde oud-minister en CDA-prominent Hans Hillen niet. 'De hele dag storten politici problemen uit over burgers', zei hij tegen de Volkskrant (17 maart). ‘Mensen worden gek van die negativiteit. En in plaats dat ze een beetje troost uit Den Haag ontvangen, krijgen ze te horen dat het allemaal nóg erger wordt en bovendien hun eigen schuld is.’ De politieke aardverschuiving was geen revolte van de boze burgers, zoals commentatoren het duidden. Hier sprak een murw gebeukt electoraat.

Naast het klimaat is er nog stikstof, en ook de kwaliteit van het water valt tegen. Om deze ontwikkelingen te keren, zijn er offers nodig. De ene keer nemen ze de vorm aan van geboden, dan weer verboden — maar in beide gevallen klinken ze als vermaningen. Doen of doodgaan, krijgen burgers zelfs te horen. Besturen is terechtwijzen.

De situatie doet denken aan die in Amerika onder het presidentschap van Jimmy Carter. De werkloosheid nam toe, het land kwam uit de oliecrisis en energievoorraden raakten op, waarschuwde hij. Burgers moesten hun levens omgooien, anders zouden ze daartoe worden gedwongen ‘met chaos en lijden door de onverbiddelijke natuurwetten’. Bij de volgende verkiezingen stemde het volk op Ronald Reagan. Hij wist het land wél op te beuren. Tegenover het getob van zijn voorganger plaatste hij ‘the shining city on the hill’.

In de platte polders zijn heuvels schaars, maar waar blijft onze stralende stad? En nee, dit is niet het zoveelste verwijt aan de minister-president dat hij geen visie heeft, andere regeringspartijen komen evenmin met een wenkend visioen. Het is een Haags probleem. Doem en destructie afwenden, moet dát ons nou motiveren? Zo gaan straffe maatregelen voelen als strafmaatregelen.

Kom er niet mee aan dat de pijnlijke feiten nu eenmaal op tafel liggen, en we niet anders kunnen dan ons mooie leventje opgeven. Eerder waren er ook oorlogen en schaarste. Toch lukte het politici om hun bevolking mee te krijgen. Waarop mogen wij ons verheugen, wat maakt onze toekomst de moeite waard? Als Den Haag ons het antwoord schuldig blijft, rest enkel het deprimerende refrein van minder plezier en meer betalen. Het volgende verkiezingsdebacle is al in voorbereiding.

Sebastien Valkenberg is filosoof en publicist. Reageer via opinie@fd.nl