Rookt u? Waarschijnlijk niet. Lezers van deze financiële bode behoren tot de sociaal-economische laag die in de laatste zeventig jaar van één op twee naar één op zes rokers is gezakt. Op de zenuwachtige Zuidas-stagiaire na die in haar pauze een steels sigaretje wegblaast, wordt roken steeds meer een paupersport. Dagelijks hangt één op vier mensen uit de sociaal- economisch laagste klasse aan het nicotine-infuus, meldt het Trimbos Instituut, tegen één op tien voor de beter gesitueerden. Zware gebruikers van shag en sigaretten – meer dan vijftien saffies per dag – bevinden zich doorgaans in de catacomben van het inkomensgebouw.

Wrang feitje: hoewel vrouwen hun geëmancipeerde plek in de kankerstatistieken beginnen op te eisen, blijkt longkanker toch niet de grote gelijkmaker. Wie met gezonde idealen de eerste, tweede en derde Beslisnota bij de Voorjaarsnota 2023 doorbladert, is 183 pagina’s later stukken treuriger en een toefje wijzer. Niks anti-rookbeleid, de overheid poogt vooral meer accijns uit sneue verslaafden te persen.

Nu al spendeert het laagste inkomensdeciel 5% van z’n besteedbare centen aan tabak, een verdubbeling sinds 2015. De kachel staat uit, de kinderen gaan zonder eten naar school, maar de longen worden warm gehouden met het weldadige aroma van een Marlboro. En ja, laten we de winkeliers niet vergeten: gemiddeld 14% van de omzet van kleine supers komt uit tabak. Lidl stopte twee jaar geleden eigener beweging met de kankercategorie, maar de marktleider probeert het aanstaande verkoopverbod slinks te omzeilen door samen met benzineboer BP nieuwe tabakshops te openen. Dát is het lekkere van Albert Heijn.

Rokers hoesten nu al €2,8 mrd tabaksaccijns op, maar met een 83 cent hogere accijns per pakje stroomt er nog eens €130 mln extra de schatkist in. Als morbide aanwijzingen op de verpakking niet helpen, dan rekenen we gewoon €11 per pakje, zeg vier mille per jaar voor een stevige paffer. Toch maar het schoolreisje van dochterlief schrappen?

’s Lands financiën profiteren van meer perverse pauperprikkels. Neem drank. Waarom moet de volkse bierdrinker €477 mln accijns wegslikken, waar wijndrinkers wegkomen met een nuchtere €354 mln? Het ‘dicht langs de vangrail’ dat de Raad van State vonniste over Rutte IV's financiële prudentie, geldt evenzeer voor het boetebeleid. Geen woord over minder ongelukken, maar wel over hoge boetes die tot een half miljard euro aan extra CJIB-enveloppen moeten opleveren. Onnodig links blijven hangen, dat u het weet, kost €240. Rechts inhalen is vier tientjes duurder. Wordt dit kabinet liever links gehinderd dan rechts voorbijgestreefd?

Jort Kelder is journalist en presentator. Reageer via opinie@fd.nl