Informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees hebben woensdagmiddag het coalitieakkoord gepresenteerd van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Hieronder vindt u de belangrijkste punten daaruit en reacties erop.
Dit liveblog is gesloten.
Rabobank-econoom Frank van Es verwacht dat er gedurende de komende kabinetsperiode nog het een en ander aan koopkrachtreparatie moet worden gedaan. 'De koopkrachtstijging van 1,9% over de gehele kabinetsperiode is gebaseerd op de Macro Economische Verkenningen van september. Als je bedenkt hoe hoog de inflatie is, dan is een deel daarvan al weg.'
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zien het coalitieakkoord als een 'goede basis voor de noodzakelijke verduurzaming en modernisering van ons land', zeggen ze in een uitgebreide reactie. Wel is er zorg over de uitvoering.
De ondernemersorganisaties zijn blij met investeringen in wonen, klimaat, stikstof, innovatie, infrastructuur en wonen. ‘De goede plannen op deze terreinen betekenen dat Nederland in hoog tempo op grote schaal op de schop moet. Dat voor elkaar krijgen binnen de context van zeer langdurige vergunningsprocedures, een schreeuwend tekort aan technici en een gedecentraliseerde overheid vraagt om zeer stevige regie en doorzettingsmacht vanuit het nieuwe kabinet’, aldus de ondernemingsorganisaties.
Jacco Vonhof, voorzitter MKB-Nederland, is blij met de aangekondigde aanpak van de regeldruk en het wegnemen van barrières bij financiering. 'We zijn echter nog niet gerust op de lastenontwikkeling voor zelfstandig ondernemers.'
Bovag, de brancheorganisatie van autodealers, is deels ‘content’ met de plannen van het kabinet om in 2030 het gebruik van de auto te belasten door invoering van kilometerbeprijzing. Het komt overeen met het plan dat de Bovag en vier andere organisaties in mei presenteerden over ‘betalen naar gebruik’.
Tegelijkertijd zijn er zorgpunten bij de brancheorganisatie. Het verduurzamen van de mobiliteit lijkt volgens de Bovag ‘geheel betaald te moeten worden door burger en ondernemer’. Vooral de term ‘budgetneutraal voor de overheid’ baart de Bovag zorgen. Dat zou kunnen betekenen dat de lasten van de burger per saldo hoger gaan uitvallen.
Daarnaast is de Bovag ontstemd over het plan om de vrijstelling van aanschafbelasting (bpm) voor bestelauto’s over drie jaar af te schaffen. ‘Dat zou een forse lastenverzwaring voor het bedrijfsleven betekenen en dat is zeer onwenselijk.’
Pieter Duisenberg, voorzitter van Vereniging Universiteiten van Nederland, is positief. 'Dit akkoord lijkt universiteiten en umc’s de ruimte te bieden om de basis weer op orde te brengen. Om zo bij te dragen aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen waar de samenleving voor staat. Zoals klimaat, het lerarentekort en digitalisering.'
De basisscholen noemen het regeerakkoord hoopvol. 'Hiermee investeert het nieuwe kabinet in de toekomst van onze kinderen', reageert de scholenkoepel de PO-raad. 'Het enige dat we missen, is meer aandacht voor verbetering van de schoolgebouwen.'
Het regeerakkoord belooft 'helderheid voor zelfstandigen'. Maar het Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) ziet daar nog weinig van terug, al heeft de organisatie er wel vertrouwen in dat die duidelijkheid deze kabinetsperiode wordt geboden.
PZO bespeurt weinig samenhang en geen visie op de rol en plaats van de zelfstandige op de arbeidsmarkt. Zo wordt er niets gezegd over de Wet-DBA, die schijnzelfstandigheid moest tegengaan. 'Vernieuwende ideeën ontbreken nu ook in dit akkoord', zegt directeur Margreet Drijvers. Ze betreurt het dat de zelfstandigenaftrek de komende jaren nog verder wordt verlaagd dan eerder is aangekondigd. 'Fiscale faciliteiten zijn essentieel voor het stimuleren van ondernemerschap.'
Het nieuwe kabinet handhaaft de loondoorbetalingsplicht bij ziekte op twee jaar. Dat is een bittere pil voor kleine en middelgrote ondernemingen, voor wie dit een grote financiële en organisatorische last is.
Sociale partners hadden afgelopen zomer echter al in een SER-advies afgesproken om niet aan de loondoorbetalingsplicht te tornen. De Nederlandsche Bank heeft daarna nog wel een balletje opgegooid, maar andere polderpartijen, zoals de vakbonden en de verzekeraars, willen niet van de huidige regeling af.
Internationaal gezien is twee jaar uitzonderlijk lang, maar loondoorbetaling dwingt werkgevers om zich in te spannen voor herstel en re-integratie en zou daardoor de instroom in de WIA beperken. Het kabinet volgt wel het SER-advies om werknemers in het tweede ziektejaar in principe te laten re-integreren bij een andere werkgever.
Het mkb krijgt de komende vier jaar €300 mln per jaar ter compensatie van 'ontzorgverzekeringen', waarmee ondernemers dit risico gedeeltelijk kunnen afdekken.
Basisscholen reageren enthousiast op de onderwijsplannen in het regeerakkoord. 'We zijn echt blij met structureel meer geld en met het dichten van de loonkloof. Hiermee investeert het nieuwe kabinet in de toekomst van onze kinderen', reageert scholenkoepel PO-raad. 'Het enige wat we nog missen is aandacht voor verbetering van de schoolgebouwen.'
‘Laten we allereerst zegeningen tellen’, reageert voorzitter Sjaak van der Tak van boerenkoepel LTO. ‘Er komt geen massale onteigening. Er komt geen halvering van de veestapel. Tegelijkertijd wordt de lat voor stikstofreductie onhaalbaar hoog gelegd. De in het coalitieakkoord voorstelde 50% reductie is een verdubbeling van het eerder dit jaar vastgelegde doel. Dat is onuitvoerbaar en gaat in de toekomst tot grote teleurstellingen leiden.’
Ook voor Defensie maakt het nieuwe kabinet de komende jaren meer geld vrij: €10,7 mrd. Structureel is €3 mrd gereserveerd, onder meer om 'de basis op orde te maken' en om nieuw materieel aan te schaffen. Daarmee komt Nederland dichterbij internationale afspraken over defensie-uitgaven, aldus de nieuwe regering in het akkoord, maar de Navo-norm wordt niet gehaald.
De belasting op vliegtickets gaat flink omhoog. Nu levert die taks van €7,45 per ticket de schatkist circa €200 mln per jaar op. Dat moet vanaf 2023 €400 mln extra worden, dus ruim €22 per ticket. Daarmee hoopt het nieuwe kabinet vooral korte afstandsvluchten te ontmoedigen.
FNV-voorzitter Tuur Elzinga vindt dat de nieuwe coalitie een aantal vraagstukken ambitieus oppikt, zoals het klimaat, het onderwijs, het wonen en de stikstof. Concrete plannen ontbreken echter nog en het is voor hem de vraag of het gezien het vereiste draagvlak en vertrouwen aan dit kabinet gaat lukken om die uit te werken.'
'Mijn grote zorg is dat het vertrouwen in de overheid historisch laag is. Het kabinet moet investeren in de overheid en in de publieke diensten. Maar uitgerekend op de zorg wordt €5 mrd bezuinigd. Dat is zeer zorgwekkend.' Elzinga vindt de verhoging van het minimumloon met 7,5% een aanfluiting, zo maakt hij duidelijk.
'Dat komt neer op €0,80 over vier jaar. Dat zet geen zoden aan de dijk. Wij wilden er per 1 januari 2022 €4 bij hebben.' De beslissing om de AOW los te koppelen van de stijging betekent dat ouderen van wie het pensioen soms al veertien jaar niet is geïndexeerd nog verder achteropraken.'
Onder het puntje 'Varia' van de budgettaire bijlage van het coalitieakkoord staat vervelend nieuws voor rokers. De tabaksaccijns gaat in twee stappen omhoog naar ongeveer €10 per pakje. Dat is een flinke stijging. Om een idee te geven: in 2019 kostte een pakje sigaretten gemiddeld €6,19, waarvan €3,81 accijns en €1,07 btw.
De nieuwe coalitie wil op de langere termijn de verwachte groei van de zorgkosten terugdringen. De komende jaren investeert Rutte IV in 'pandemische paraatheid', het bestendiger maken van de zorg voor uitbraken van een ernstig virus zoals covid19. Maar aan het eind van de kabinetsperiode en daarna 'wordt de groei van de zorgkosten geremd'. Dat 'draagt daarmee bij aan een gezonde begroting'. Structureel moet dat €5 mrd per jaar gaan opleveren.
GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver wil dat dit plan zo snel mogelijk wordt ingetrokken. 'Ik waardeer de uitgestoken hand v[an] d[e] coalitie tijdens de persco', aldus Klaver op Twitter. 'Laten we nog vóór er ministers op het bordes staan samenwerken: haal de onverstandige bezuiniging van 5 miljard op de zorg van tafel, dring de marktwerking terug en vooral: verhoog de salarissen van het zorgpersoneel.'
De grootste uitgavenpost van het agrarische transitiefonds wordt het uitkopen van melkveehouders, pluimveebedrijven en varkenshouders. Daaraan besteedt de overheid komende veertien jaar €7,4 mrd. Daarna is de grootste uitgavenpost van het transitiefonds de afwaardering van grond van melkveehouders. Tot 2035 kost dat de overheid €7 mrd.
Ook andere partijleiders laten op Twitter van zich spreken. Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt dat de stikstrofcrisis 'verplaatst' wordt. Ook noemt ze de krimp van de veestapel 'opnieuw 't grote taboe'.
Kees van der Staaij van de SGP heeft 'gemengde gevoelens' na het zien van het coalitieakkoord. Hij noemt de 'versterking van veiligheid en defensie' positief, maar is niet gerust op de medisch-ethische onderwerpen en de vrijheid van onderwijs. Ook de betaalbaarheid en uitvoerbaarheid van de plannen uit het akkoord zijn voor hem punten van aandacht.
'Een nachtmerrie voor Nederland', zo noemt PVV-leider Geert Wilders het gepresenteerde coalitieakkoord op Twitter. 'Dit is het kabinet Klaver/Kaag. Rutte was blijkbaar niet bij de onderhandelingen maar op vakantie.' Wilders laakt de uitgaven aan onder meer immigratie, asiel, klimaat en ontwikkelingshulp.
De procedures voor de realisatie van nieuwe grootschalige energie-infrastructurele projecten die van nationaal belang zijn, gaan volgens de nieuw te vormen regeringscoalitie te traag. Om de aanleg van bijvoorbeeld hoogspanningsmasten, kabels en leidingen te versnellen worden beroepsmogelijkheden en -termijnen ingeperkt.
Dat gebeurt door te kiezen een aanpak zoals in de Crisis- en Herstelwet (Chw). Na de financiële crisis werd dat instrument opgezet om versneld grote wegenprojecten aan te leggen. In de basis komt de Chw neer op verkorting van procedures en bovendien mogen decentrale overheden niet in beroep gaan.
Ze moeten zich neerleggen bij het genomen besluit bij het betreffende project. Verder is er onder meer een stevige versimpeling van de milieueffectprocedures bij Chw-projecten. Er is geen verplichte beschrijving van alternatieven voor het plan en er is geen advisering van de commissie MER.
Het nieuwe kabinet gaat de overdrachtsbelasting voor beleggers in woningen verder verhogen. 'Rechtspersonen en particulieren' die niet 'langdurig in een huis gaan wonen', betalen straks 9% over de koopsom. Ook komt er een verandering voor het heffen van belasting over verhuurde huizen.
In de financiële bijlage bij het nieuwe coalitieakkoord staat door de verhoging van de overdrachtsbelasting 'meer ruimte ontstaat voor niet-beleggers', zoals starters en andere woningzoekenden. De overdrachtsbelasting wordt betaald over de koopprijs van de woning. De verhoging ervan moet jaarlijks €450 mln opleveren.
De overdrachtsbelasting werd het afgelopen jaar al verhoogd voor beleggers van 2% naar 8% om hen te ontmoedigen. Tegelijkertijd werd deze heffing juist afgeschaft voor mensen onder de 35 die hun eerste huis kochten.
Verder wil de nieuwe coalitie inkomsten uit vermogen na 2025 verder belasten op basis van het 'werkelijk rendement'. Voor verhuurders loopt Rutte IV daar vast op vooruit, door vanaf 2023 de zogeheten leegwaarderatio af te schaffen. Op basis van die ratio wordt bepaald voor welk bedrag de woning wordt belast in box 3. Door het af te schaffen, moet de belastingheffing over verhuurd vastgoed meer 'aansluiten bij de praktijk'.
De opbrengsten hiervan, circa €100 mln, plus jaarlijks €200 mln worden gestoken in een verdere verhoging van de heffingsvrije vermogen in box 3 van de huidige €50.000 naar €80.000.
Het nieuwe kabinet wil kinderopvang tot 95% van de kosten gaan vergoeden, ouders gaan slechts een 'kleine eigen bijdrage' betalen. De toeslag wordt straks niet meer aan ouders uitgekeerd maar direct aan kinderopvanginstellingen. Daarmee moet een nieuwe toeslagenaffaire worden voorkomen, ouders kunnen immers niet meer worden geconfronteerd met hoge terugvorderingen.
Voor die maatregel trekt het nieuwe kabinet komende kabinetsperiode €2 mrd uit. In de eerste jaren hoeven ouders zich nog niet rijk te rekenen: in 2022 gaat er €19 mln extra naar kinderopvang, pas in 2026 gaat dat bedrag naar €1,7 mrd. Vanaf 2023 hoeven ouders niet langer 25 uur per week te werken om recht te krijgen op de dan bijna gratis opvang. En als de bijna gratis kinderopvang goed bevalt wil het kabinet die op langere termijn helemaal gratis maken voor werkende ouders.
Het nieuwe kabinet laat de hypotheekrenteaftrek verder ongemoeid. Ook lijkt er geen belasting te komen op eigen woningbezit of de overwaarde die ontstaat bij de verkoop van een koophuis.
Het verder versoberen van de hypotheekrenteaftrek en het belasten van eigen woningbezit was een nadrukkelijke wens van De Nederlandsche Bank. De ChristenUnie had het verplaatsen van het eigen woningbezit van box 1 naar box 3 opgenomen in haar verkiezingsprogramma.
Wel wordt de zogeheten schenkingsvrijstelling eigen woning, jubelton in de volksmond, afgeschaft. Dat betekent dat ouders hun kinderen op termijn geen ton belastingvrij meer kunnen schenken voor de aankoop van een nieuw huis.
Vakbond CNV spreekt van een 'beloftevolle stap op weg naar een gezonde arbeidsmarkt.' Volgens voorzitter Piet Fortuin heeft het kabinet het advies van werkgevers en vakbonden hiervoor bijna integraal overgenomen en dat beschouwt hij als een flinke overwinning voor werknemers.
Maar de bond steekt de vlag nog niet uit, zolang de uitwerking ontbreekt. Fortuin dringt er ook op aan dat de sociale partners betrokken blijven bij het begeleiden van werkenden van de ene naar de andere baan. Het regeerakkoord rept van uitbreiding van de arbeidsmarktinfrastructuur om de overgang van werk-naar-werk en van uitkering-naar-werk te stimuleren.
De overheid wil elektrisch vervoer verder stimuleren, zowel voor nieuwe auto’s als tweedehands. Investeren in schone mobiliteit voor het klimaat en voor betere luchtkwaliteit, aldus het coalitieakkoord. Maar ‘overstimulering’ wordt voorkomen, waarschuwt het beoogde kabinet er direct bij. Ook duurzame stadslogistiek en vrachtverkeer krijgen ondersteuning.
De aanleg van laadinfrastructuur wordt versneld. Bijmenging van duurzame biobrandstoffen wordt gestimuleerd. Voor de verkeersveiligheid van N-wegen die onder het Rijk vallen wordt €200 mln gereserveerd tot en met 2026.
Ook komt er in totaal €50 mln beschikbaar in 2023 en 2024 voor fietsknooppunten OV en fietsenstallingen. Verder moeten er afspraken komen met het bedrijfsleven en overheden over het stimuleren van thuiswerken.
De eerste reacties op de onderwijsparagraaf van het regeerakkoord komen binnen. Zo is de Landelijke Studentenvakbond (LSVB) blij met de afschaffing van het leenstelsel. Maar: ze kondigen ook meteen een studentenprotest voor 5 februari. Dit omdat ze de compensatie voor studenten die hun beurs moesten lenen, te matig vinden. 'De compensatie komt neer op €3000 per student. De meeste studenten hebben een studieschuld van tienduizenden euro's. Dus dat is een druppel op een gloeiende plaat.'
De nieuwe regeringscoalitie wil niet morrelen aan het zorgstelsel. Wel zijn er binnen het huidige stelsel verbeteringen nodig, schrijven de partijen in het coalitieakkoord. De nieuwe coalitie wil de stijging van de zorgkosten remmen. In 2026 moeten de bestedingen onder het zogeheten 'basispad' uitkomen. Er is veel aandacht voor preventie en gezond leven.
De belasting op suikerhoudende dranken en de accijns op tabak gaat omhoog. Het eigen risico blijft gemaximeerd op €385. Betalen hoeft niet meer in één klap, maar gaat per behandeling. Vrijgevestigde medisch specialisten worden onder druk gezet. Zij krijgen twee jaar om meer bij te dragen aan passende zorg, gelijkgerichtheid in ziekenhuizen en het tegengaan van perverse prikkels.
Als het niet genoeg opschiet, moeten de specialisten in loondienst. De nieuwe regering wil excessieve winst(uitkering) tegengaan, maar tegelijkertijd is er wel ruimte voor het aantrekken van risicodragend kapitaal door zorginstellingen.
Dat op medisch-ethisch vlak grote verschillen bestaan binnen de coalitie, mag geen verrassing heten. Met name ChristenUnie en D66 zitten ver uit elkaar op dat vlak. Bij stemmingen over abortuswetgeving en euthanasie bij ouderen op verzoek mogen Kamerleden hun eigen positie kiezen. De coalitie zet sterk in op goede voorlichting rond zulke ingrijpende kwesties, en op voorkoming van abortus waar mogelijk. De nieuwe coalitie wil de stijging van de zorgkosten remmen. In 2025 moeten de bestedingen onder het zogeheten 'basispad' uitkomen.
Eerder was al uitgelekt dat de nieuwe coalitie mikt op een nieuwe kerncentrale — een VVD-wens. Nu blijkt het te gaan om niet een maar twee kerncentrales, althans de voorbereiding daarop. 'Dit kabinet zet de benodigde stappen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Dat betekent onder andere dat wij marktpartijen faciliteren bij hun verkenningen, innovaties ondersteunen, tenders uitzetten, de (financiële) bijdrage van de overheid bezien, wet- en regelgeving waar nodig in orde maken', is te lezen op pagina 8 van het regeerakkoord. Uit de financiële bijlage blijkt dat daar de komende jaren slechts enkele honderden miljoenen mee gemoeid is.
Het nieuwe kabinet gaat samen met provincie en de gemeente Utrecht kijken of er een alternatief gevonden kan worden voor de verbreding van de snelweg A27 door Amelisweerd. Als dat lukt zou dat betekenen dat aan beide kanten van de snelweg geen stroken bomen gekapt hoeven te worden in het monumentale landgoed.
Er wordt wel wisselgeld gevraagd. In het coalitieakkoord wordt nadrukkelijk ingezet op het bouwen van woningen in de polder Rijnenburg ten zuidwesten van Utrecht. De gemeente Utrecht heeft zich altijd fel tegen die woningbouwplannen verzet. Kortom, twee eisen.
De alternatieve oplossing moet de bereikbaarheidsproblematiek op gelijkwaardige wijze oplossen, en de ontsluiting van nieuwe woongebieden, met name Rijnenburg. 'Als dit het geval is, wordt het voorstel van de regio overgenomen. Zo niet, dan wordt het lopende besluitvormingsproces voortgezet.'
Verder wordt er geld gereserveerd om op termijn met medefinanciering vanuit de regio en uit Europese fondsen de Lelylijn te kunnen aanleggen, een nieuwe directe spoorverbinding naar het noorden van Nederland. Ook wordt structureel €1,25 mrd per jaar geïnvesteerd in achterstallig onderhoud en het opknappen van verouderde infrastructuur.
Een nieuwe minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (RVO) moet de woningbouw 'versnellen' naar 100.000 stuks per jaar. Het nieuwe kabinet trekt de komende tien jaar €7,5 mrd uit voor de ontsluiting — zoals de aanleg van toegangswegen — van nieuwe woningen.
Naast het extra geld voor de ontsluiting van nieuwbouwhuizen wordt de zogeheten verhuurderheffing voor woningcorporaties afgeschaft. Verhuurders van sociale huurwoningen hekelen die belastingheffing al jaren. De eenmalige schenkingsvrijstelling aan kinderen bij de koop van een woning, de zogeheten jubelton, verdwijnt eveneens. Ook komt er 'een vorm van huurprijsbescherming' voor zogeheten middeldure huurwoningen in de vrije sector.
Daarmee moeten huurwoningen voor middeninkomens betaalbaar blijven. Ook de verruimde schenkingsvrijstelling eigen woning, jubelton in de volksmond, wordt afgeschaft. Ouders konden tot dusver ruim een ton schenken aan hun kinderen voor de aankoop van een woning.
De nieuwe coalitie wil een aantal grote hervormingen in de arbeidsmarkt doorvoeren, die de bestaanszekerheid van lage- en midden inkomens versterken en de lasten verlagen. Het vorig jaar uitgebrachte advies van de commissie-Borstlap en het SER-advies van afgelopen zomer vormen daarbij de leidraad.
Daarvoor wordt €500 mln per jaar uitgetrokken, plus de al eerder beloofde €300 mln per jaar om het mkb te compenseren voor de lasten van loondoorbetaling bij ziekte. Het nieuwe kabinet wil de verschillen tussen vast en flex kleiner maken en gaat met de sociale partners werken aan een 'budgettair neutrale' deeltijd-WW.
De 'ambitie' luidt om de toeslagen af te schaffen en daarvoor de komende regeerperiode de eerste stappen te zetten. Het minimumloon gaat stapsgewijs met 7,5%, met een 36-urige werkweek als basis. De koppeling met de uitkeringen blijft in stand.
De coalitiepartijen houden vast aan de webmodule om schijnzelfstandigen van echte zzp'ers te scheiden, maar het SER-voorstel om van werknemerschap uit te gaan onder een uurtarief van €30-35 staat niet in het regeerakkoord. Wat wel doorgaat is de afspraak uit het pensioenakkoord om alle zelfstandigen aan een arbeidsongeschiktheidsverzekering te onderwerpen en de zelfstandigenaftrek verder te beperken.
Het kabinet wil de komende vier jaar aan de slag met een vorm van rekeningrijden. Het gaat om ‘betalen naar gebruik’. Hierbij wordt dus niet meer het bezit van de auto belast, maar het gebruik. In de komende kabinetsperiode moeten voorbereidingen worden getroffen om dit systeem in 2030 in te kunnen voeren.
Met dit voornemen lijkt het kabinet tegemoet te komen aan het plan dat in mei van dit jaar door een vijftal organisaties, waaronder Bovag, RAI Vereniging en Natuur & Milieu, werd opgesteld.
Het kabinet wil als basis voor het nieuwe systeem de motorrijtuigenbelasting hanteren. Daarvan wordt het tarief afhankelijk gemaakt van het jaarlijks verreden aantal kilometers. Maar een spitsheffing komt er niet, want wat er betaald moet worden is ‘niet tijd- en plaatsgebonden’.
De heffing vervangt de in 2030 nog bestaande tol-tracés, zoals de Westerscheldetunnel, de Kiltunnel en de voorgenomen doorgetrokken A15. Het systeem betekent volgens het kabinet dat gebruikers van elektrische en fossiele auto’s beiden gaan meebetalen aan het weggebruik.
Voor het klimaat komt er een aparte minister voor Klimaat en Energie. De nieuwe regering trekt de komende tien jaar €35 mrd uit. Dat geld komt in een apart klimaatfonds en is aanvullend op de Rijksbegroting. Zo willen de partijen garanderen dat er de komende jaren genoeg geld beschikbaar is om klimaatdoelen te halen.
Het kabinet heeft ook een nieuw klimaatdoel vastgesteld dat hoger is dan het oude. Nederland moet in 2030 55% broeikasgassen reduceren ten opzichte van 1990. Dat was eerder 49%. Die 55% wordt wettelijk vastgelegd in de Klimaatwet, maar om ervoor te zorgen dat dit doel daadwerkelijk gehaald wordt, willen de partijen in het beleid inzetten op het halen van 60% CO₂-reductie in 2030, zo staat in het coalitieakkoord.
Met dat nieuwe doel doet Nederland meer dan wat de Europese Unie op klimaatgebied van Nederland verwacht. De EU wil dat alle lidstaten samen 55% CO₂ reduceren in 2030. Niet alle lidstaten hoeven daarvoor evenveel te doen, voor Nederland lag het opgelegde percentage op 52%.
Om de doelen te halen, kondigt het kabinet nieuwe klimaatmaatregelen aan. Zo wil het kabinet de kerncentrale in Borssele (Zeeland) langer openhouden en deze kabinetsperiode de weg vrij maken voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Dat houdt in dat de overheid marktpartijen die een centrale willen bouwen helpt met kennis en financiën.
Ook gaat het kabinet afspraken maken met ’10 tot 20’ grote uitstoters in Nederland over hoe zij hun broeikasgassen willen reduceren. Het gaat dan bijvoorbeeld om de raffinaderijen van Shell in Pernis en kunstmestfabrikant Yara in Sluiskil.
Verder wordt gebruik van houtige biomassa voor het opwekken van energie wordt zo snel mogelijk afgebouwd, wordt rekeningrijden op termijn ingevoerd en gaat het kabinet meer subsidie mogelijk maken voor het opslaan van CO₂-uitstoot.
Het nieuwe kabinet trekt €25 mrd uit voor het oplossen van de stikstofcrisis in de landbouw. Dat bedrag komt opgeteld beschikbaar voor de periode tot 2035, staat in het coalitieakkoord. Deze miljarden komen in een 'transitiefonds' dat de overgang van de land- en tuinbouw naar een milieuvriendelijker bedrijfsvoering moet financieren.
Rutte 4 haalt de doelstellingen uit de Wet stikstofreductie en natuurverbetering vijf jaar naar voren, van 2035 naar 2030. Dat betekent een halvering van de stikstof-uitstoot in 2030 ten opzichte van 2019. Daarmee sluit de nieuwe regeerploeg aan bij het eerdere advies van het adviescollege Stikstofproblematiek.
Het nieuwe kabinet trekt structureel meer geld uit voor het verbeteren van het onderwijs, van basisschool tot universiteit. Maar informateur Johan Remkes zei bij de presentatie wel dat die plannen de komende tijd nog meer uitwerking nodig zullen hebben.
Zo gaat er €1 mrd extra naar het basisonderwijs, met name om basisvaardigheden op het gebied van lezen, schrijven en rekenen te verbeteren. Nog eens €1 mrd gaat naar de gelijke kansen. Voor meer en leraren en kwaliteitsverbetering is €800 mln per jaar structureel vrijgemaakt.
De loonkloof tussen leraren van het primair en voortgezet onderwijs wordt gedicht. Het leenstelsel wordt afgeschaft. Vanaf het schooljaar 2023/2024 komt de basisbeurs terug, met een inkomensafhankelijke aanvullende beurs. Ter compensatie mogen gedupeerde studenten kiezen tussen studiekorting of een studievoucher. Voor die compenserende maatregelen wordt €1 mrd uitgetrokken.
Het heeft 273 dagen geduurd, maar het coalitieakkoord is dan eindelijk gepubliceerd. Wie deze tot in de kleine lettertjes wil nalezen, kan klikken op deze link.
Het akkoord bevat in totaal vijftig pagina's. Dat is een stuk minder dan het vorige akkoord, dat zeventig pagina's dik was.
Koolmees zegt: 'Het is van belang het hele parlement erbij te betrekken. Dat geeft ruimte voor debat en dualisme.'' Daarbij doelt hij op de grote thema's, namelijk wonen, klimaat, stikstof en onderwijs. Hij geeft aan dat die thema's nog niet helemaal zijn uitgewerkt.
Remkes: 'Ons land heeft dringend behoefte aan een missionair kabinet. De aanloop naar de eigenlijke onderhandelingen was buitensporig lang. Dit vraagt, als het stof is neergedaald, om een stevige analyse.'
De officiële presentatie van het nieuwe coalitieakkoord aan de Kamervoorzitter is inmiddels begonnen. Informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees hebben het woord genomen.
Daar had hij bijna weer beet. ANP-fotograaf Bart Maat tweet een kiekje van Sophie Hermans, de waarnemend fractievoorzitter van de VVD. In haar handen heeft ze een aantal documenten. Deze keer zijn die onleesbaar, in tegenstelling tot eerder dit jaar. Toen legde Maat verkenner Kajsa Ollongren op de gevoelige plaat vast, met onder haar arm een aantal documenten. Wat daarop te lezen was, weet inmiddels heel Nederland: 'Omtzigt, functie elders.'
Er is al veel geschreven over de langste kabinetsformatie ooit; woensdag is het dag 273 dat er gesproken wordt over een akkoord. Hoewel het einde in zicht is, duurt het nog wel zeker drie weken voor een nieuw kabinet gepresenteerd wordt op het bordes van Paleis Huis ten Bosch.
Als 1946 als startpunt wordt genomen, duurt een gemiddelde formatie 94 dagen – formaties van tussenkabinetten buiten beschouwing gelaten. Het kabinet-Drees I was in 1948 het snelst klaar, namelijk al na 31 dagen. Tot dit jaar onderhandelde het kabinet-Van Agt I in 1977 het langst over een akkoord: 208 dagen.
Maandagavond, 271 dagen na de Tweede Kamerverkiezingen, bereikten VVD, D66, CDA en ChristenUnie overeenstemming over een nieuw coalitieakkoord. Een terugblik in elf sleutelmomenten.
Het motto van het coalitieakkoord is uitgelekt. Dat luidt 'Omzien naar elkaar en vooruitkijken naar de toekomst'. De slogan van het kabinet-Rutte III luidde in 2017 'Vertrouwen in de toekomst'.
Ze zijn eruit: de informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees laten per sms weten dat ook de laatste onderhandelingen met succes zijn afgerond. Dat betekent dat het coalitieakkoord zeer snel kan worden gepubliceerd. Om half twee wordt het overhandigd aan de Kamer.
Nog een keer proberen Mark Rutte, Sigrid Kaag, Wopke Hoekstra en Gert-Jan Segers hun standpunten in het coalitieakkoord te krijgen. Dinsdag gaven de fracties van VVD, D66, CDA en ChristenUnie al hun voorlopige zegen aan het akkoord, maar zoals gebruikelijk zijn er op het laatste moment nog een paar wensen. In een laatste keer proberen ze deze 'puntjes op de i' te regelen.
