Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: Duitse dromen over wit goud, en een nieuwe ontwikkeling in de rechtsstaatcrisis in Polen.

1. De jacht op milieuvriendelijker lithium

Lithium, iedereen wil het hebben! Het metaal is cruciaal voor gebruik in batterijen voor elektrische auto's, en die gaan we naar verluidt allemaal rijden. Dus wie lithiumvoorraden in de bodem heeft, kan rekenen op de warme belangstelling van mijnbouwers.

De vraag is wel hoe milieuvriendelijk conventionele mijnbouw is om lithium te winnen. In Servië waren eind 2021 wekenlang protesten vanwege zorgen over vervuiling door een lithiumproject van de Australische mijnbouwer Rio Tinto (lees deze eerdere editie van Europamania). Rio Tinto maakte toen pas op de plaats. En sinds de grote ruzie tussen Servië en Australië over de deelname van tennisser Novak Djokovic aan de Australian Open, moet de mijnbouwer vrezen dat Belgrado helemaal niets meer van zijn project wil weten.

Maar er zijn milieuvriendelijker mogelijkheden, claimen bedrijven. Het Duits-Australische concern Vulcan Energie kreeg vorige week vijf vergunningen om in Duitsland te onderzoeken of het via geothermie lithium kan winnen. Het plan is om warm pekelwater uit de diepe aardlagen op te pompen, en om te zetten in stoom (lees hier hoe).

Daar kleven ook milieurisico's aan, zoals vervuiling van grondwater, maar de techniek kan groene energie opleveren, én lithium. Want in dat pekelwater is het metaal opgelost, denkt Vulcan. De techniek van lithium winnen met geothermie werkt al elders, zoals in Californië, maar mogelijk ook in Cornwall, in België en in Frankrijk, in de Elzas.

Juist maandag kwam een rapport uit van oud Corus-topman Philippe Varin over hoe Parijs meer belangrijke metalen zoals lithium kan proberen zeker te stellen voor de Franse industrie. Dat past ook in het denken van president Macron over strategische autonomie van Frankrijk, en de EU.

Dat Vulcan nu nieuwe Duitse vergunningen heeft weten binnen te halen, is uiteraard een opsteker voor het bedrijf. Najaar 2021 kwam het bedrijf nog in zwaar weer omdat het de shortseller J Capital op zijn dak kreeg. Die claimde dat de plannen van Vulcan luchtfietserij zijn, en publiceerde een beschadigende analyse. De beurskoers van het op de beurs in Duitsland en Australië genoteerde Vulcan kelderde.

Maar Vulcan stapte naar de rechter. In december bereikten de partijen een schikking, en maakte J Capital excuses. Al zegt het nog steeds niet overtuigd te zijn of Vulcan Energie zijn claims kan waarmaken.

Er zijn natuurlijk meer lithiumprojecten in Duitsland. De onderneming Deutsche Lithium broedt bijvoorbeeld op een lithiummijn in Saksen. Verder is het aan de Amsterdamse beurs genoteerde concern AMG bezig met een Duitse fabriek voor de verwerking van lithium (lees dit verhaal van FD-correspondent Gerben van der Marel).

2. Voorman Poolse rechters doelwit justitie

Polen lijkt in het nieuwe jaar niet van plan gas terug te nemen in zijn vervolging van kritische rechters. Afgelopen weekeinde bleek dat justitie Krystian Markiewicz, president van de rechtersvereniging Iustitia, wil vervolgen. Dit omdat Markiewicz in een interview had gezegd dat Poolse rechters oordelen van het Hof van Justitie van de EU over de omstreden tuchtkamer van de Hoge Raad in Warschau moet respecteren, en toelichtte hoe zijn collega's dat moeten doen.

Het Europees Hof bepaalde eerder dat die tuchtkamer niet onafhankelijk is en moet sluiten, maar de Poolse regering heeft ondanks druk vanuit Brussel en een dwangsom niks gedaan. Het EU-Hof legde die dwangsom van €1 mln per dag eind oktober op; de teller staat nu een slordige €70 mln.

De Poolse justitie zet de website Oko.press onder druk om de uitlatingen die Markiewicz tegenover het nieuwsmedium deed over te geven. De site weigert dat. Ook een tweede rechter, Maciej Czajka van de rechtersvereniging Themis, hangt vervolging boven het hoofd. Hij gaf net als Markiewicz informatie hoe rechters de arresten van het EU-Hof in Luxemburg kunnen opvolgen, iets wat ze volgens de EU-verdragen sowieso verplicht zijn te doen, maar wat de Poolse regering tracht te verhinderen.

Door de aanhoudende confrontatie tussen Polen en de EU over de rechterlijke onafhankelijkheid, heeft Warschau geen uitzicht op het ontvangen van miljarden aan coronaherstelgeld. Brussel kan de dagelijkse dwangsommen die het land niet betaalt, in mindering brengen op de reguliere steun waar Polen recht op heeft.

Los van de controverse over rechters speelt nu een politieke crisis in Polen wegens een schandaal over de afluistering van een advocaat, een oppositiepoliticus en een aanklager (lees deze eerdere editie van Europamania) via Pegasus, Israëlische spionagesofware. Jaroslaw Kaczynski, de leider van de regeringspartij PiS, erkende vrijdag dat Polen Pegasus inderdaad heeft aangeschaft.

Maar Kaczynski ontkent dat de oppositie doelwit was. De rechtersvereniging Themis roept op tot het instellen van een parlementaire onderzoekscommissie.

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De VS en Rusland overleggen op maandag over de situatie in Oekraïne. Woensdag is daarover een Navo-beraad (de EU-ministers van defensie overleggen dan ook in Frankrijk), donderdag spreken de VS en Rusland met Europese partners. Lees deze analyse over de Russische strategie.

• Denktank Bruegel in Brussel biedt dinsdageen webinar over de Global Gateway, het Europese alternatief voor de Chinese Zijderoutestrategie (lees dit verhaal van FD-correspondent Mathijs Schiffers). Bij denktank EPC dinsdag een discussie over de situatie in Turkije.

• Het Hof van Justitie van de EU komt donderdag met een arrest over de naleving van de luchtkwaliteitsnormen in het verkeer. De zaak draait om de euro 6-normen voor uitlaatgassen.

• Het EU-Hof krijgt eveneens op donderdag een advies over een intrigerende zaak over de parallelimport van medicijnen. Een bedrijf uit België importeerde een goedkoper octrooivrij, door Sandoz gemaakt, medicijn tegen borstkanker uit Nederland, maar kreeg fabrikant Novartis op zijn dak die met een duurder merkmiddel met een identieke samenstelling 80% van de markt in België in handen heeft. Saillant detail: Sandoz en Novartis zijn één en hetzelfde concern.

Meer lezen?

Ten onder Het grootste cruiseschip ter wereld moet uit Duitsland komen. Maar scheepsbouwer MV Werften, eigendom van het Maleisische Genting-concern, dreigt door corona failliet te gaan.

Waarschuwing De Duitse minister van financiën Christian Lindner stuurt aan op fikse belastingverlaging. Alles goed en wel, maar dat kan alleen maar als je rekening houdt met de sociale rechtvaardigheid, zegt secretaris-generaal Kevin Kühnert van de SPD.

Keep calm Veel mensen maken zich druk over de gestegen inflatie, ook binnen de ECB. Philip Lane, de hoofdeconoom van de centrale bank, reageert bedaard.

Alles moet anders De Europese begrotingsregels voldoen niet meer, stellen Frankrijk en Italië al sinds 2020. De Europese Commissie vroeg vorig najaar om input. Hier de suggesties van de Spaanse denktank Real Instituto Elcano.

Op herhaling Door een technische fout kwamen de Europamania-leestips vorige week niet goed door bij de emailabonnees. Daarom herhalen we hieronder een deel van de 'oude' leessuggesties.

De voetsporen Wordt Friedrich Merz de echte opvolger van Angela Merkel bij het CDU? Lees het interview dat hij had met de Frankfurter Allgemeine en oordeel zelf.

Cruciaal Januari is de maand waarin moet blijken of de Italiaanse premier Mario Draghi aantreedt als president van Italië. Maar wat zou dat betekenen voor het Italiaanse coronaherstelplan en de hervormingen in Italië? Lees dit stuk van FD-medewerker Catherine de Vries en dit artikel van FD-correspondent Anouk Boone.

FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.