In het kort
- De Belastingdienst worstelt al jaren met zijn ICT-systemen.
- Onderhoud, modernisering en uitvoering vinden gelijktijdig plaats.
- Dat dwingt de dienst prioriteiten te stellen.
De vernieuwing van verouderde ICT-systemen bij de Belastingdienst gaat zeker nog tot 2026 duren en misschien wel langer. In de tussentijd zijn de belastingen met de grootste opbrengsten, zoals de btw en de inkomstenbelasting, het meest kwetsbaar.
De Belastingdienst ziet nauwelijks mogelijkheden om de modernisering van de ICT-systemen achter de belangrijkste belastingsoorten te versnellen. Ook een extra zak geld helpt niet, waarschuwt directeur informatievoorziening Koos Veefkind in een technische briefing voor de Vaste Kamercommissie van Financiën. Vernieuwen kan niet of nauwelijks sneller, omdat dit zorgvuldig moet gebeuren en ook de rest van de dienst daarvoor klaar moet zijn.
Zware opgave
De grootste uitvoeringsorganisatie van de overheid staat voor een zware ICT-opgave, maakten de verantwoordelijken deze week duidelijk aan de Tweede Kamer. Er is sprake van achterstallig onderhoud, verouderde systemen zijn hard toe aan modernisering en de winkel moet ondertussen open blijven. Door vergrijzing is er bovendien een grote uitstroom van ervaren krachten, terwijl de dienst op een krappe arbeidsmarkt moet concurreren om schaars IT-talent.
Politieke wensen zoals het afschaffen van de jubelton, afgesproken in het coalitieakkoord, een nultarief voor de btw op groenten en fruit en het belasten van werkelijk rendement bij de vermogenstaks stranden hierdoor op de verouderde ICT-systemen van de fiscus. Het schrappen van de jubelton is een jaar doorgeschoven. Dat gebeurt nu per 1 januari 2024.
Niet vrolijk
Onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt verzuchtte dat hij niet vrolijk werd van de boodschap. Hij vroeg hoeveel van de plannen die in eerdere technisch briefings waren voorbijgekomen, inmiddels zijn uitgevoerd. Met name de kwetsbaarheid van de belastingen met de grootste opbrengsten baarde Omtzigt en andere Kamerleden zorgen.
Volgens strategisch adviseur Willem-Jan Huijssoon is het ICT-systeem achter de erf- en schenkbelasting gemoderniseerd. Dat systeem liep twee jaar geleden volledig vast, waardoor de belasting niet meer kon worden geïnd.
Veefkind zei dat het maken van keuzes de komende jaren onvermijdelijk is door de discrepantie tussen werklast en capaciteit. Uitbesteden is vaak geen oplossing. De dienst onderzocht dit voor de vermogensrendementsheffing, die op last van de rechter moet worden aangepast. Daar kwam uit dat dit niets oplevert, omdat kennis van het oude systeem onmisbaar is. En die zit bij de dienst zelf.
Risico voor stabiliteit
Met name bij de inkomensbelasting, de omzetbelasting en alle heffingen die met de eigen auto te maken hebben, zijn de systemen niet flexibel meer. Het doorvoeren van nieuwe wensen vanuit de politiek vergt bij die belastingen veel tijd, omdat daar eerste het oude en vervolgens het gemoderniseerde systeem op moet worden aangepast. 'En ieder wijziging is een risico voor de stabiliteit', waarschuwde Veefkind.
Afgelopen jaren is volgens de medewerkers van de fiscus vooral werk gemaakt van het inlopen van de achterstallig onderhoud, en dat is nog lang niet volledig weggewerkt. Daarnaast zijn verouderde systemen aan vervanging toe. Medewerkers die er mee kunnen werken, gaan met pensioen, vervangers zijn er niet. En leveranciers staken de ondersteuning.
Het aantal ICT'ers bij de Belastingdienst is de laatste jaren met zo'n 10 à 20% gestegen tot ongeveer 4000 interne en externe medewerkers, zei Veefkind. De dienst slaagt er volgens hem goed in jonge mensen aan te trekken, maar heeft veel moeite die vast te houden zodra zij meer ervaring hebben.
