Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: een boemerang treft Brussel en een politiek drama in Spanje.

1. Brussel neemt...

De Europese Commissie komt regelmatig in het nieuws als ze weer een forse boete uitdeelt aan kartelzondaren of bedrijven die misbruik hebben gemaakt van een dominante positie op de markt. Die concerns vechten dat soort sancties regelmatig aan. Brussel blijkt dan vaak sterk te staan, maar soms levert een gang naar het Hof van Justitie van de EU een bedrijf een korting op de boete op.

En soms krijgen ze zelfs volledig gelijk. Dat overkwam recent chipmaker Intel. Eurocommissaris van mededinging Neelie Kroes legde dat bedrijf in 2009 een boete van €1,06 mrd op omdat Intel met kortingen concurrenten het leven zuur maakte. Het was de periode dat Kroes bedrijven schokte door regelmatig met grote sancties te komen.

In dit geval ging Intel direct in beroep, en ruim twaalf jaar later, na veel tussenstappen, kon de vlag uit. Toch zijn dit soort zaken zeldzaam. En een zaak waarin een bedrijf een schadevergoeding krijgt na een onterecht besluit van de Brusselse mededingingshandhavers is dat al helemaal.

Houd daarom woensdag scherp het Europees Hof in de gaten. Dan spreekt het Hof zich uit over de schadeclaim van €1,742 mrd van pakjesbedrijf UPS tegen Brussel. De zaak gaat over de blokkade van Brussel in 2013 van de overname door UPS van TNT Express. UPS wilde €5,2 mrd betalen.

UPS stapte destijds naar het Hof uit onvrede over het Brusselse besluit. Saillant detail: TNT kwam in 2016 voor €4,4 mrd in handen van Fedex, een concurrent van UPS. In 2019 kreeg UPS gelijk in Luxemburg, en was de weg voor een schadeclaim vrij.

Een gerelateerde claim komt trouwens van ASL Aviation, een Belgisch bedrijf dat de luchtvloot van TNT Express zou overnemen en dan voor UPS zou gaan vliegen. ASL vraagt een vergoeding van €263,6 mln.

... en Brussel geeft?

Als het Hof de claims zou toewijzen, zou het om een uniek arrest gaan. Pas één groot concern probeerde in zo'n zaak geld bij de Commissie los te krijgen: het Franse concern Schneider Electric. In 2001 verbood Brussel Schneiders overname van het eveneens Franse concern Legrand. Maar Schneider ging gewoon door, en lijfde Legrand in.

Dat leidde tot een duizelingwekkende keten van bezwaren en besluiten. Cruciaal was dat de Commissie Schneider Electric begin 2002 beval Legrand weer te verkopen. Dat deed Schneider eind van dat jaar morrend, maar de kous was niet af. Het Gerecht van de Unie had meermaals besluiten van de Commissie in de zaak van de hand gewezen, en Schneider vond dat het daarom recht had op een schadevergoeding, die het bedrijf destijds becijferde op €1,7 mrd.

Het wordt nog complexer. Het Gerecht van de Europese Unie stelde dat Schneider recht had op tweederde van het geclaimde bedrag. Maar het Hof van Justitie vernietigde dat arrest in 2009 weer in hogere voorziening. Wel moesten de partijen nog kijken of Schneider Electric bepaalde juridische kosten vergoed zou kunnen krijgen.

Schneider berekende een bedrag van ruim vier ton. Het Hof kwam in 2010 uit op vijftig mille. De conclusie van dit alles: gelijk krijgen is één, een schadevergoeding krijgen is wat anders.

2. Mondkapjesschandaal treft conservatief Spanje

De Spaanse politiek is wel wat schandalen gewend. Maar de jongste affaire bij de Partido Popular (PP), de grootste oppositiepartij, verbijstert toch menige Spanjaard. De zaak draait om mogelijke vriendjespolitiek, maar in feite ook om de leiding van de partij.

Centraal in de zaak staat Isabel Ayuso, de voorzitter van het bestuur van de regio Madrid, de rijzende ster van de Partido Popular en als zodanig een zware concurrent van de huidige leider van de PP, Pablo Casado. Diens oppositie tegen de linkse minderheidsregering kwam volgens critici onvoldoende uit de verf.

Ayuso daarentegen won vorig jaar mei de verkiezingen in de regio Madrid fors, en is de hoop van menige conservatieve Spanjaard. Maar nu is ze in opspraak gekomen. De krant El Diario meldde vorig najaar dat de regio Madrid een contract voor de levering van mondkapjes van €1,5 mln had gegund aan een bedrijf dat geen mondkapjesexpertise had, maar wel over banden met de familie Ayuso beschikte.

Recent bleek dat de broer van Isabel Ayuso bij de mondkapjesdeal betrokken was. Hij kreeg, zo zei zijn zus vrijdag, een kleine zestig mille voor de contacten die hij in China voor het bedrijf legde. Een soort consultancywerk dus; van een commissie was geen sprake, stelt ze.

Een van de vragen is nu of Ayuso zich had moeten onthouden van stemming toen het regionaal bestuur besloot over het contract. Een andere vraag is of de broer van Ayuso echt geen commissie kreeg. PP-leider Casado becijferde haar op €286.000.

Uiteraard gaat het schandaal ook over iets anders. Casado bleek privédetectives op de zaak te hebben gezet. De PP-leider is een campagne tegen mij begonnen, klaagde Ayuso vervolgens. Ze zegt dat ze niet wist dat haar broer geld opstreek bij de deal.

Voor de PP komt het schandaal op een vervelend moment. De partij was vorig weekeinde wel de grootste bij de regionale verkiezingen in Castilië en Léon, maar moet voor een meerderheid zaken doen met de radicaal-rechtse Vox-partij. Als het schandaal bij de PP verder escaleert, gaat juist Vox daarvan profiteren, zo denken analisten.

Kopstukken van de PP zijn niet blij met Casado. Ze willen dat hij opstapt. Dat weigert Casado, maar hij zegde zondag wel toe dat hij het onderzoek naar Ayuso's broer staakt. Drieduizend sympathisanten van Ayuso gingen de straat op, met de slogan 'Ayuso Moncloa 2023'. Dat betekent dat ze Ayuso als lijsttrekker willen bij de verkiezingen van 2023 (en hopen dat ze dan het paleis van de premier, Moncloa, weet te veroveren).

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De EU-ministers van buitenlandse zaken spreken elkaar maandag over de situatie rond Oekraïne en de crisis in Bosnië. De Oekraïense minister van buitenlandse zaken Dmytro Koeleba komt ook langs. Bij de Brusselse denktank EPC maandag een webinar over de Krim, dat Rusland in 2014 annexeerde.

• Deugt de meetmethode van de EU om vast stellen hoeveel teer, nicotine en koolmonoxide bij het roken van sigaretten vrijkomt? Het Hof van Justitie van de EU kreeg daar vragen over uit Nederland, naar aanleiding van een zaak die antirookorganisaties begonnen. Dinsdag uitspraak.

• De Europese Commissie komt woensdag met haar voorstel voor de aanpak van misstanden in productieketens. Lees ter voorbereiding dit artikel en ook dit artikel van FD-correspondent Mathijs Schiffers.

• De Brusselse denktank CEPS belicht woensdagwelke sancties het Westen jegens Rusland zou kunnen treffen. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Blinken ontmoet zijn Russische collega Lavrov donderdag, bedoeld als voorbereiding voor een top tussen Vladimir Poetin en Joe Biden. Lees ter voorbereiding dit stuk en deze analyse.

• De EU-ministers van economische zaken treffen elkaar donderdag en overleggen dan over de Europese chipstrategie, nieuwe eisen aan bedrijven om te rapporteren over duurzaamheid. Ook hebben ze het over concurrentieverstorende steun die niet-Europese bedrijven ontvangen.

Meer lezen?

Charles frappe toujours De Turkse president Erdogan kleineerde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in 2021 (lees het verhaal van FD-correspondent van Ria Cats), en de eveneens aanwezige Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, deed er niks aan. Bij de EU-Afrikatop vorige week toonde Michel zich opnieuw weinig begaan met VDL (lees ook deze analyse nog).

Stemmenjacht Een 17-jarige jager schoot afgelopen weekeinde in Frankrijk per ongeluk een wandelaar dood. Met de verkiezingen in aantocht leidt dat tot extra verhit debat over de jacht.

(Stem)verheffend De unionisten in Noord-Ierland hebben een nieuwe manier gevonden om elkaar te jennen. Vrij vertaald: 'Jij bent stiekem voor het Noord-Ierlandprotocol! 'Nee jij!'

Très sympa Hoe zit het eigenlijk met de Poetin-fanclub in Frankrijk? Zowel extreemrechts als extreemlinks vindt dat hij lekker bezig is.

Bankgeheim RIP Vanwege de relatie met een drugs smokkelende Bulgaarse worstelaar kreeg Credit Suisse laatst justitie op zijn dak. Daarna kwam de Süddeutsche Zeitung, die met andere media klantdata doorvlooide. Credit Suisse maakte zich niet erg druk over antecedenten, zo blijkt.

FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.