Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: Spanje pleziert Rabat maar ergert Algiers. Plus: Bulgarije in de ban van Boyko en Deens kaasbedrog.
1. Pedro Sánchez maakt vrienden in Rabat...
Een crisis met Marokko bezworen, maar nu ruzie met zijn grootste gasleverancier Algerije en grote onvrede bij coalitiepartij Podemos. De Spaanse premier Pedro Sánchez heeft wat teweeggebracht door vrijdag verrassend een Marokkaans plan voor autonomie voor de Westelijke Sahara te steunen.
Het gebied, met rijke visgronden en grote voorraden fosfaat, was tot 1975 een Spaanse kolonie. Maar toen annexeerde Marokko het en ontbrandde er een strijd met onafhankelijkheidsbeweging Polisario. In 1991 kwam er een staakt-het-vuren. Rabat zegde een onafhankelijkheidsreferendum toe, maar dat kwam er nooit. Madrid hield zich vervolgens neutraal en pleitte voor een oplossing via de Verenigde Naties.
De ommezwaai van vrijdag is niet los te zien van de vluchtelingencrisis rond de twee Spaanse enclaves Melilla en Ceuta in Marokko. Toen vorig jaar Polisario-leider Brahim Ghali in Spanje een medische behandeling kreeg, waren ineens de Marokkaanse grenswachten bij de enclaves verdwenen en bestormden meer dan tienduizend vluchtelingen de Spaanse stadjes.
Volgens de Spaanse regering heeft Marokko toegezegd dat een crisis rond de enclaves zich niet meer zal voordoen. Ook zijn er volgens Madrid garanties gegeven over de economische zone rond de Canarische Eilanden. Marokko noemt ze echter niet in zijn verklaring.
... maar vijanden in Algiers, en ook weer in Madrid
Algerije, steunpilaar van Polisario, heeft na de draai van Madrid zijn ambassadeur teruggetrokken. Het land zegt zijn gasleveranties aan Spanje — goed voor een derde van het Spaanse verbruik — nog eens tegen het licht te houden. Dat komt Sánchez slecht uit. Spanjaarden kampen sinds medio vorig jaar met torenhoge energieprijzen en bovendien wil Europa af van het Russische gas.
In Madrid voelen Sánchez en zijn sociaaldemocratische PSOE de woede van coalitiepartner Podemos, dat zegt buiten het besluit te zijn gehouden. Hoewel Podemos tegen het akkoord is, lijkt de partij niet aan te sturen op een crisis in de minderheidsregering. Andere partijen zijn minder mild. De rechtse Partido Popular verwijt Sánchez te zwichten voor ‘illegale druk vanuit Rabat’.
Polisario noemt het Spaanse besluit 'een ernstige vergissing'. De beweging wil geen beperkte autonomie maar onafhankelijkheid en ziet dat doel steeds verder uit zicht verdwijnen. Eind 2020 besloot de Amerikaanse president Donald Trump de Marokkaanse aanspraken op de Westelijke Sahara te erkennen, in ruil voor normalisering van de betrekkingen tussen Marokko en Israël. De regering-Biden heeft dat besluit niet teruggedraaid.
2. Emoties over Boyko's arrestatie lopen hoog op
Groot nieuws donderdag: de politie in Bulgarije hield voormalig premier Boyko Borissov aan in verband met een onderzoek naar chantage. Voor de Bulgaren die in 2020 langdurig betoogden tegen de corruptie in Bulgarije, en Borissovs vermeende rol daarin, was dat goed nieuws.
De aanhouding van Borissov en voormalig minister van financiën Vladimir Goranov heeft te maken met de aantijging van de naar Dubai gevluchte zakenman Vasil Boskov dat Borissov en Goranov hem afpersten. Boskov, die de grootste loterij van het land runde, zou tientallen miljoenen euro's hebben betaald. Zelf is hij niet van onbesproken gedrag: justitie verdenkt hem ook van afpersing en belastingontduiking.
Terwijl Borissovs aanhangers tegen de aanhouding van hun favoriete politicus demonstreerden bij het parlement in Sofia, trok de reactie van Manfred Weber, de leider van de christendemocratische EVP-fractie in het Europees Parlement, de aandacht. De Duitser vroeg om opheldering over de arrestatie, en sprak er zijn bezorgdheid over uit op zijn Facebook-pagina. De Bulgaarse justitie moet corruptie aanpakken, maar moet zich wel aan de regels van de rechtsstaat houden, stelde hij.
Weber verdedigde Borissov, wiens GERB-partij lid is van de EVP, al eerder na aantijgingen van corruptie. In 2019, toen Weber 'Spitzenkandidat' voor de EVP was bij de Europese verkiezingen, organiseerde Borissov een grote manifestatie als steun voor Webers later gecrashte kandidatuur.
Of Webers oproep enige invloed had in Sofia, is onduidelijk. Maar Borissov was vrijdag weer een vrij man. Volgens de openbaar aanklager is er geen bewijs, en er volgde dus ook geen aanklacht.
Voor premier Kiril Petkov was dat reden om hard uit te halen naar hoofdaanklager Ivan Gesjev. Die heeft het imago dat hij kleine boeven wel vervolgt, maar niks doet tegen invloedrijke, criminele zakenlieden in Bulgarije. Petkov sprak van 'sabotage' van het onderzoek naar Borissov.
Maar de kous is niet af. De aanhouding van donderdag houdt verband met onderzoeken van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) naar misbruik van EU-fondsen in Bulgarije. Premier Petkov zei 'meer vertrouwen' in het EOM te hebben dan in het Bulgaarse OM.
De GERB probeert intussen een motie van wantrouwen tegen de regering te organiseren. Ze stelt dat premier Petkov en het ministerie van binnenlandse zaken opdracht voor de aanhouding gaven, wat in strijd is met de scheiding der machten. Ook was de arrestatie risicovol voor Borissov, zegt de partij. Hij heeft last van een hoge bloeddruk.
De EVP-fractie stuurt nu een missie naar Sofia om te onderzoeken wat er speelt. CDA'er Jeroen Lenaers gaat ook mee.
3. Hof buigt zich over Deens kaasbedrog
Producten met het predicaat 'beschermde oorsprong': de EU rammelt van de kazen, worstjes en zelfs aardappels met die status. De gedachte is dat namakers geen goede sier kunnen maken met de naam. Die is geld waard.
'Feta' is zo'n naam. De Griekse kaas geniet sinds 2002 een beschermde status, dat wil zeggen dat alleen Griekse boeren de kaas op de markt kunnen brengen onder de naam feta. Maar Deense boeren lichten al jarenlang de hand met die bescherming. Ze claimden dat ze 'feta' Made in Denmark konden exporteren naar landen buiten de EU met wie de Unie geen afspraken heeft over bescherming van oorsprongsnamen.
Denemarken trad om die reden niet op tegen de feta-namakers. Maar er is wel degelijk sprake van vals spel, oordeelde donderdag advocaat-generaal Tamara Capeta in een advies aan het Hof van Justitie van de EU. Nu eens kijken hoe snel de Denen nieuwe etiketten voor hun 'feta' ontwerpen.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
Waar moeten we deze week op letten?
• Premier Mark Rutte is maandagin Litouwen en Polen voor overleg over de situatie in Oekraïne. Hij spreekt in Vilnius president Gitanas Nauseda plus premier Ingrida Simonyte, en in Warschau premier Mateusz Morawiecki.
• De EU-ministers van landbouw overleggen maandag in Brussel over hulp aan boeren die in de problemen komen door hogere brandstofprijzen. Dit mede om voedselzekerheid te garanderen. Voor dat laatste komt de Europese Commissie woensdag met nieuwe voorstellen.
• De Brusselse denktank EPC biedt maandageen webinar over het Europese antwoord op de Russische invasie van Oekraïne. De EU-ministers van defensie en buitenlandse zaken vergaderen eveneens maandag over precies hetzelfde thema.
• Is er bij de Europese Commissie voldoende capaciteit om toe te zien op de naleving van nieuwe regels voor digitale markten? Denktank Bruegel gaat dinsdag op die vraag in.
• De EU-regeringsleiders komen donderdag en vrijdag in Brussel bijeen. Uiteraard spreken ze over Oekraïne, als vervolg op hun bijeenkomst in Versailles. Ook staan de hoge energieprijzen en maatregelen om die te drukken op de agenda.
• Ook de Navo vergadert donderdag. De Amerikaanse president Joe Biden is in Brussel present.
Meer lezen (en luisteren)?
Oekraïnelectuur Je moet Poetin letterlijk nemen als hij dreigt, zegt de Bulgaarse analist Ivan Krastev in een interview met Der Spiegel. Ondertussen vragen Duitse onderzoekers Berlijn om hardere sancties. Bekijk ook dit draadje op Twitter, en lees dit stuk. Verder voorspelt deze analist dat Poetin niet stopt als hij Oekraïne op de knieën heeft. Luister ook deze podcast die ingaat op de Oekraïense geschiedenis.
Auw Charles Michel krijgt binnenkort een tweede termijn als voorzitter van de Europese Raad. Niet omdat hij briljant functioneert, maar meer omdat hij niet te veel in de weg zit, suggereert dit artikel van de Vlaamse zakenkrant De Tijd.
La France De Franse presidentsverkiezingen komen eraan. Reden om wederom te proberen de Fransen beter te begrijpen, via de Vlaamse podcast Interne Keuken.
Grenzen Nu de EU Oekraïners tijdelijke bescherming gunt, is het tijd voor herijking van het Europese asielbeleid, stelt deze notitie van denktank CEPS.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking, met in deze editie assistentie van Jasper Houtman.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.
