Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: een gebed zonder end voor Vlaanderen, en Europa. Plus: spionage in het heden en het verleden.
Begin over poly- en perfluoralkylstoffen (pfas) en bouwers in Nederland beginnen te zuchten en te kreunen. De stofjes, waaronder GenX van Chemours in Dordrecht en pfos, breken in het milieu amper af, en hopen zich dus op, ook in mensen. En goed voor de gezondheid zijn ze niet (lees maar).
De aanwezigheid van pfas in bodem en water leidde in 2019 tot een reeks bouwstops. Toen in 2020 Nederland de normen versoepelde, herademde de Nederlandse bouwsector enigszins.
Maar nu zijn onze zuiderburen in de greep van een pfos-crisis, en in het bijzonder in Antwerpen. Daar stootte chemieconcern 3M in Zwijndrecht jarenlang pfos uit (lees deze FD-reportage). Los van de milieu- en gezondheidsschade heeft pfos (perfluoroctaansulfonzuur) ook het grootste bouwproject in Antwerpen, de Oosterweelverbinding die de ringweg in de Vlaamse havenstad moet afronden, midscheeps getroffen.
Vorig jaar april bleek grond bij 3M in Zwijndrecht tjokvol pfos te zitten. Eind van het jaar beval de Belgische Raad van State het stilleggen van de grondwerken bij de Oosterweelverbinding omdat ontwikkelingsbedrijf Lantis het bouwterrein niet goed had afgebakend.
Dat leidde tot koortsachtig overleg, en in maart konden de bouwers weer verder. Maar vorige week legde Raad van State de grondwerken opnieuw stil. Dit na klachten van burgers, de bond Beter Leefmilieu en Greenpeace. De raad vindt dat Lantis de vervuilde grond moet saneren voor ze die gebruikt of elders opslaat. Kortom: nieuwe vertraging dreigt bij 'de grootste bouwwerf van Europa', zoals ze in België de Oosterweelwerken noemen.
Maar hoe zit het eigenlijk in Europa met de pfas-regulering? De Europese Commissie streeft naar een verbod op gebruik van de stofjes, tenzij ze essentieel zijn. Eerder drongen Nederland, Zweden, Duitsland en Denemarken daar op aan. Vorig najaar kwam België daar bij.
Wanneer is het zo ver? In 2023 geldt er een verbod op zo'n tweehonderd pfas-achtige stoffen. Maar er zijn er veel meer, waarschuwde de organisatie Chemsec vorig najaar.
Voor de vervuilde grond bij Zwijndrecht (of elders) maakt een verbod weinig uit: eens pfos, altijd pfos — schoonmaak is lastig.
Het Europees Parlement begon vorige week een onderzoek naar het gebruik van Pegasus-spionagesoftware tegen journalisten en politici in de EU. De schijnwerpers stonden in eerste instantie met name op Hongarije en Polen, waarvan bekend is dat critici van de regering in Boedapest en Warschau doelwit waren van een hack in hun telefoon.
Maar nu blijkt uit onderzoek van de Canadese organisatie Citizen Lab dat ruim zestig Catalaanse parlementariërs en activisten van non-gouvernementele organisaties in de periode 2017-2020 zijn gehackt met Pegasus, of met Candiru, een vergelijkbaar product. 'Indirect bewijs' geeft aan dat de Spaanse overheid verantwoordelijk is voor de hacks, aldus Citizen Lab.
Naar aanleiding van het nieuws zegde Pere Aragones, de leider van de Catalaanse republikeinse partij ERC, donderdag voorlopig de steun aan de socialistische minderheidsregering van premier Pedro Sánchez op. Aragones heeft om opheldering gevraagd. De regering zei eerder dat er geen sprake is geweest van illegale spionagepraktijken, wat niet uitsluit dat de inlichtingendiensten na toestemming van een rechter wel hebben meegeluisterd of -gekeken.
Europarlementariër Sophie In 't Veld (D66) is rapporteur van het parlementaire Pegasus-onderzoek, CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers is voorzitter van de commissie. In 't Veld zei vorige week dat de Spaanse hacks in het onderzoek van het parlement passen.
Saillant detail: na het Spaanse Pegasus-nieuws maakte de Europese Commissie bekend geen onderzoek te doen naar het nieuws dat Eurocommissaris van Justitie Didier Reynders mogelijk ook doelwit was van een Pegasus-hack. 'Zwaar teleurstellend', reageerden CDA'er Lenaers en D66'er In 't Veld.
Eurocommissaris van mededinging Margrethe Vestager merkte donderdag op dat ze haar telefoon nooit meer meeneemt naar bijeenkomsten waar gevoelige informatie over tafel gaat.
Tsjechië maakt zich op voor een comeback van een bekende Tsjech, dat wil zeggen zijn resten. Het gaat om Frantisek Moravec, een Tsjechoslowaakse militair en inlichtingenofficier die naam maakte in de Eerste Wereldoorlog en in de Tweede Wereldoorlog.
Nadat Duitsland Tsjechoslowakije in 1939 had ingelijfd nam Moravec de wijk naar naar Londen. Hij leidde vanuit de Britse hoofdstad het verzet tegen de Duitsers, en was verantwoordelijk voor het beramen van de aanslag in 1942 op Reinhard Heydrich, de 'Reichsprotektor' van Bohemen en Moravië.
Na de communistische machtsovername in Tsjechoslowakije in 1948 ging Moravec naar Duitsland en verzamelde daar inlichtingen tegen het communistische regime in zijn land. Later vertrok hij naar de VS, waar hij jarenlang als adviseur werkte voor het Amerikaanse ministerie van defensie.
Moravec stierf in 1966 in de VS. Het was altijd zijn wens om in zijn geboortedorp Caslav begraven te worden, maar dat was heel lang onmogelijk. Maar nu gaat het er dinsdag toch van komen.
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
• Hoofdeconoom Beata Javorcik van de Oost-Europabank (EBRD) belicht maandag bij denktank Bruegel te Brussel de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor Midden- en Oost-Europa. Instituut Clingendael bespreekt eveneens maandag het boek Gronings goud over gas (uit Rusland).
• Bij het Martens Centre te Brussel is dinsdageen debat over het Europese veiligheidsbeleid na de aanslagen in Brussel en Parijs. Eurocommissaris van economische zaken Paolo Gentiloni neemt op dezelfde dag een kijkje bij de douane in Rotterdam.
• Bruegel gaat woensdag via een webinar in op de gevolgen van corona en de oorlog in Oekraïne voor de wereldhandel en distributieketens. Denktank UK in a changing Europe discussieert in de ochtend over de economische gevolgen van brexit.
• Op de vergadertafel van het college van Eurocommissarissen liggen woensdag voorstellen voor legale migratie naar de EU.
• Het Hof van Justitie van de EU komt woensdag met een arrest over eisen die het gewest Brussel stelt aan kamerverhuurder Airbnb. Het gewest wil van Airbnb data om belastingen te kunnen heffen. Een dag later schept het hof klare wijn in een Duitse zaak over Facebook en privacyregels.
• De Conferentie voor de toekomst van Europa strijkt vrijdag neer in Straatsburg.
Viktors fans Zowel Marine Le Pen als Janez Jansa behoort tot de politieke vriendenkring van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Beide verloren de verkiezingen. In Slovenië zou het een nek-aan-nekrace zijn, gaven peilingen aan. Dus niet.
En nu? Emmanuel Macron won zondag de presidentsverkiezingen. Maar de strijd begint pas, signaleren Franse media. Bekijk hier hoe de Franse regio's stemden.
Berouw... not Voormalig bondskanselier Gerhard Schröder ging nadat hij de verkiezingen had verloren van Angela Merkel voor Russische energiebedrijven werken. Spijt? Nou nee.
Jong geleerd De redacteuren van Russische geschiedenisboeken voor het onderwijs staan onder druk om verwijzingen naar Oekraïne te schrappen.
Tegenaanval Bondskanselier Olaf Scholz krijgt veel kritiek omdat Duitsland te passief zou zijn met sancties tegen Rusland en leveranties van zware wapens aan Oekraïne. In een gesprek met Der Spiegel bijt hij van zich af, en hard.
Brrrr Wat voor gevolgen heeft de oorlog in Oekraïne voor het Arctisch gebied, waar Rusland ook een grote speler is? Lees deze analyse van het Egmont Instituut. Lees ook deze bespiegeling over de Koude Oorlog.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.
