Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: (Bosnische) Kroaten zitten Zweden en Finnen dwars, en een miraculeuze ontsnapping in Slowakije.
Zweden en Finland lijken traag maar gestaag op weg naar Navo-lidmaatschap. Sinds Rusland op 24 februari besloot Oekraïne binnen te vallen, is in beide landen de steun voor toetreding tot het westerse militaire bondgenootschap gegroeid.
Je zou denken dat geen van de huidige Navo-leden bezwaar heeft tegen toetreding van de twee Scandinavische landen. Met Zweden en Finland krijgt het bondgenootschap er geen bijkomende externe dreiging bij.
Toch rijzen er nu problemen, en wel in de Kroatische hoofdstad Zagreb. Daar dreigt president Zoran Milanović de Zweeds-Finse toetreding met een veto te dwarsbomen. Of hij de bevoegdheid daartoe werkelijk heeft, is onderwerp van juridische discussie. Maar Milanović komt vastbesloten over.
De reden voor de obstructie ligt niet in Stockholm of Helsinki, maar in Sarajevo. Milanović wil met zijn opstelling concessies van de westerse gemeenschap afdwingen in een slepend geschil over de Bosnische verkiezingen, die dit najaar plaatshebben.
Spil in het conflict in Sarajevo is de Bosnisch-Kroatische leider Dragan Čović. Die voert net als de Bosnische Serviërs campagne tegen het huidige Bosnische staatsbestel. Čović' belangrijkste doel is aanpassing van de regeling waarin Bosnische Kroaten en Bosniakken (moslims) in de Bosnisch-Kroatische federatie gezamenlijk politici en bestuurders kiezen.
Er zijn meer Bosniakken dan Bosnische Kroaten, dus de laatste groep is in het nadeel als ze haar eigen vertegenwoordigers wil kiezen, stelt Čović. In 'Kroatische' kiesdistricten moeten de zetels voortaan automatisch naar Kroatische kandidaten gaan, en niet naar Bosniakken, vindt de nationalistische politicus.
Bosnische moslims wezen zijn eisen af, omdat ze bang zijn dat die tot verdere opdeling van de Bosnische staat leiden. De Bosnische kiescommissie stelde vorige week de verkiezingen vast voor 2 oktober, zonder de door Čović gewenste aanpassingen.
In Zagreb viel dat verkeerd bij de Kroatische regering, en bij president Milanovic. Maar de kwestie bezorgt premier Andrej Plenković (net als Dragan Čović van de partij HDZ) hoofdpijn. Hij probeert met behulp van de Europese Commissie een oplossing naar de smaak van Čović et al. te vinden. Met de oorlog in Oekraïne zit niemand te wachten op verdere oplopende spanningen in Sarajevo en Kroatische dreigementen richting de Navo-aspiraties van Finland en Zweden.
Dat Moskou geërgerd is over de Fins-Zweedse beweging richting de Navo, is evident. In Rusland tekenen zich nu de contouren van een anti-Zweedse campagne af.
Want in Moskou doken de afgelopen dagen posters op met daarop de beeltenissen van bekende Zweden zoals Ikea-tycoon Ingvar Kamprad, koning Gustaaf V, regisseur Ingmar Bergman en de schrijfster Astrid Lindgren (van Pippi Langkous). 'Wij zijn tegen het nazisme, zíj niet', staat op de posters, die afkomstig zijn van de nationalistische organisatie 'Onze Overwinning'.
De campagne doet zowel kolderiek als dreigend aan. Vladimir Poetin claimt immers dat hij Oekraïne wil 'denazificeren'.
Van Ikea-grondlegger Kamprad is bekend dat hij in zijn jonge jaren gecharmeerd was van het fascisme; hetzelfde gold voor Bergman. Astrid Lindgren was een bekend antifascist. Dit gaat de steun voor toetreding tot de Navo alleen maar versterken, reageerde vorige week Carl Bildt, oud-minister van buitenlandse zaken van Zweden.
Finland houdt er inmiddels ook rekening mee dat bekende Finnen een Russisch 'nazi'-stempel gaan krijgen. Overigens staat Poetin niet alleen in zijn Scandinavische ergernis. Ook Noord-Korea keert zich tegen de Navo-aspiraties in Helsinki en Stockholm.
Twee stemmen van de anti-corruptiepartij Olano scheelde het, anders was voormalig premier Robert Fico van Slowakije in de cel verdwenen. Maar de Olano-parlementariër Katarína Hatráková onthield zich van stemming, terwijl haar collega Romana Tabak haar snor drukte. En dus ontsnapte Fico.
De openbaar aanklager had het parlement gevraagd de immuniteit van Fico op te heffen. Fico, die in het eerste en tweede decennium van deze eeuw zo'n tien jaar premier van Slowakije was en recent vooral naam maakte met protesten tegen coronaregels, zou volgens justitie samen met zijn toenmalig minister van binnenlandse zaken Robert Kaliňák vertrouwelijke informatie van de politie en de belastingdienst hebben ingezet tegen politieke opponenten.
Fico's premierschap eindigde in maart 2018, toen de moord op de onderzoeksjournalist Ján Kuciak en zijn vriendin was uitgelopen op massale demonstraties tegen corruptie in Slowakije en Fico's regering. Bij de verkiezingen van 2020 moest Fico's Smer-partij fors inleveren, en belandde de voormalig premier in de oppositie. De anti-corruptiepartij Olano domineerde het nieuwe kabinet.
Maar uitgerekend twee parlementariërs van die partij hebben dus nu de vervolging van Fico gedwarsboomd. Hun stem was cruciaal voor de meerderheid die nodig was om Fico's immuniteit op te heffen. Zijn voormalige medestander Kalinak, die geen parlementaire immuniteit geniet, zit al vast in afwachting van een rechtszaak.
Olano heeft Tabak en Hatráková inmiddels uit de partij gezet.
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
• Vandaag is het de Dag van Europa. Het Amsterdamse debatcentrum De Balie staat er uitgebreid bij stil (hier het programma). Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken geeft bij Studio Maastricht zijn visie op Europa. In Utrecht is er eveneens een Europadag. Daar spreekt onder meer Frans Timmermans, klimaatchef van de Europese Commissie.
• Ook de Franse president Emmanuel Macron houdt maandag een toespraak, op de slotdag van de Conferentie voor de Toekomst van Europa (lees het essay van FD-correspondent Mathijs Schiffers). Macron bezoekt eerder op de dag in Berlijn de Duitse bondskanselier Olaf Scholz.
• Er is bijna geen aandacht meer voor de burgeroorlog in Syrië. Dinsdag is er in Brussel opnieuw een conferentie voor steun aan het Arabische land.
• De Britse Koningin Elizabeth II spreekt dinsdag de Queen's speech uit, vergelijkbaar met de Troonrede bij ons. Met andere woorden: we horen meer over de prioriteiten voor de komende maanden van de regering-Johnson.
• De coronaherstelplannen van de EU-lidstaten barsten van de plannen voor de productie van waterstof. Dinsdag begint in Rotterdam een driedaagse waterstofconferentie. Ook hier spreekt Frans Timmermans.
• De milieucommissie van het Europees Parlement stemt woensdag over het aanscherpen van uitstooteisen voor auto's en bestelwagens. Overigens gaat Duitsland elektrische auto's zwaarder subsidiëren, zo bleek zondag.
• Heeft een uitzendkracht recht op dezelfde vergoeding voor niet opgenomen vakantiedagen als een vaste kracht? Daarover moet het Hof van Justitie van de EU donderdag klare wijn schenken.
• Donderdag is ook de EU-Japan-top. Ze heeft plaats in Tokio. Uiteraard staat ook de oorlog in Oekraïne op de agenda.
Waarschuwing Rusland gaat de oorlog niet winnen, zei de Duitse bondskanselier Olaf Scholz zondag in zijn rede op 8 mei, de dag dat het 77 jaar geleden was dat de Tweede Wereldoorlog eindigde.
Ik maak je kapot Plagiaat in scripties en proefschriften of boeken is een bedenkelijke doch bekende traditie bij Duitse politici. Bij CSU-partijsecretaris Martin Huber kwamen er bedreigingen richting een journalist bij.
Historisch Sinn Fein won de verkiezingen in Noord-Ierland en dat is een mijlpaal (lees het verhaal van FD-correspondent Joost Dobber). De bitterheid van de unionisten kent geen grenzen. De Britse minister Brandon Lewis bagatelliseerde de zege van de Noord-Ierse nationalisten.
Draghi II 'We zullen doen wat nodig is.' Die uitspraak lijkt verdacht veel op Whatever it takes van Mario Draghi. Maar ze is afkomstig van Isabel Schnabel, huidig directielid van de ECB, en er komt dus een renteverhoging aan.
De weg omhoog? De CDU verliest niet altijd. De christendemocraten wonnen met overmacht de de deelstaatverkiezingen in Sleeswijk-Holstein.
Verzamelen Jean-Luc Mélenchon van de radicaal-linkse La France Insoumise werd derde bij de presidentsverkiezingen. In juni wil hij de onontkoombare kandidaat van links voor het premierschap zijn. De Franse socialisten trekken nu samen met hem op.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.
