Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: de fascinatie voor het basisinkomen bereikt Polen, run op goedkope Duitse treinkaartjes en een oude vorst lacht in zijn vuistje.
1. Basisinkomen blijft Europeanen biologeren
Finland experimenteerde er mee, in Duitsland loopt er nog een proef: het basisinkomen, oftewel mensen een toelage geven zonder dat daar een verplichting tegenover staat. Na het nieuws in 2021 dat Catalonië in 2023 voor vijfduizend mensen een basisinkomenproject wil beginnen, komt er nu ook een experiment in Polen, zo bleek afgelopen week.
De universiteit van Poznan wil in een arme noordoostelijke regio een project beginnen, meldden Poolse media. Minimaal vijfduizend mensen zouden gedurende twee jaar Zl 1300 per maand (zo'n €280) aan basisinkomen kunnen krijgen.
Tegenover de zender RMF zei onderzoeksleider Maciej Szlinder, tevens verbonden aan de linkse Razem-partij, dat 'er extreem grote sociale problemen' in de onderzoeksregio zijn. Op het Finse basisinkomenexperiment in 2017 en 2018 had hij nogal wat aan te merken. 'Alleen mensen die als werkloos stonden geregistreerd kregen het geld, en het was ook leeftijdsgebonden. Daarbij lag het bedrag beneden de Finse armoedegrens.' In Polen moet het anders.
Het Finse experiment demonstreerde dat werklozen met 'gratis geld' niet op hun handen bleven zitten (lees het verhaal van FD-correspondent Koen Verhelst). De deelnemers aan het project hadden minder stress en een betere kwaliteit van leven, aldus de organiserende instantie Kela, maar de werkgelegenheidseffecten moet je niet overdrijven. Ook intrigerend: de deelnemers kregen meer vertrouwen in overheidsinstellingen.
Hoe zit het eigenlijk in Duitsland? Daar loopt tot en met 2024 een relatief beperkt programma van onderzoeksinstituut DIW, het Max Planck Institut zur Erforschung van Gemeinschaftsgüter en de vereniging Mein Grundeinkommen. Honderdtwintig mensen krijgen gedurende drie jaar €1200 per maand.
Maar Mein Grundeinkommen heeft ook zelf lopende projecten. Via donateurs wist de organisatie al aan 1163 mensen een basisinkomen van één jaar à raison van €12.000 uit te zetten. Telkens als er genoeg giften binnen zijn voor één jaar basisinkomen, gaat ze over tot een verloting.
Nog meer basisinkomenambitie? Jazeker, er loopt zelfs een Europees burgerinitiatief voor 'een onvoorwaardelijk basisinkomen' in de gehele Europese Unie. Dat heeft nog een maand om genoeg handtekeningen te verzamelen, die de Europese Commissie dan verplichten om met een voorstel te komen.
2. Duitse meevaller voor kilometervreters
Er dreigde vorige week nog even een heuse politieke crisis, maar die wendde Berlijn af. En dus kunnen de Duitsers vanaf maandag voor juni, juli en augustus een kaartje van €9 per maand kopen om ongelimiteerd gebruik te maken van regionale en lokale treinen.
Het plan, waarvoor Berlijn €2,5 mrd heeft begroot, moet officieel reizigers uit de auto krijgen, en in de trein. 'Het is een reuzekans voor het klimaat', zei minister van verkeer Volker Wissing (FDP). Maar het gaat ook om politieke ruilhandel om de lieve vrede in de coalitie van sociaaldemocraten, liberalen en Groenen te bewaren.
De Groenen waren eerder dit jaar niet enthousiast toen minister van financiën Christian Lindner (ook FDP) opperde om in navolging van buurlanden de belasting op autobrandstoffen tijdelijk te verlagen. Dan ook steun voor de trein, vonden de Groenen.
De Duitse deelstaten, die verantwoordelijk zijn voor het regionale verkeer, deden tot op het laatst moeilijk over het initiatief. Ze betwijfelen of Berlijn wel voldoende geld ter beschikking stelt, en vragen zich af wat er gebeurt als het goedkoop reizen achter de rug is. Maar de regering van bondskanselier Olaf Scholz kwam met enkele financiële concessies op ander vlak, en zo smolt het verzet weg.
Ondertussen vrezen reizigersorganisaties voor een stormloop op de treinen. De spoorwegen hebben te weinig personeel en materieel beschikbaar, zeggen ze.
3. Ex-koning keert terug naar Spanje (voor eventjes)
'Leve de koning!' Het leek vrijdag zowaar alsof er in Sanxenxo een verloren zoon was teruggekeerd. Honderden Spanjaarden liepen vrijdag te hoop toen voormalig koning Juan Carlos (84) zich meldde in het Galicische havenstadje, om mee te doen aan een zeilevenement. Juan Carlos, tegenwoordig een inwoner van Abu Dhabi, zeilde mee op zijn jacht El Bribon (De Boef).
In Madrid vinden veel politici dat een terechte naam. Want Juan Carlos reeg de afgelopen jaren schandaal aan schandaal. Zo zou hij betrokken zijn bij het betalen van steekpenningen voor de aanleg van een hogesnelheidslijn tussen Mekka en Medina door een Spaans consortium.
Juan Carlos vertrok vanwege de beschuldigingen van corruptie eind 2020 schielijk naar Abu Dhabi. De huidige koning, Felipe VI, onderhield in de tijd dat zijn vader in Abu Dhabi zat, amper contact, zo stelt het koninklijk huis. In 654 dagen spraken ze elkaar één keer per telefoon, en dat ging over het bezoek van Felipe VI aan een staatsbegrafenis in Abu Dhabi. Van een persoonlijke ontmoeting was geen sprake.
Vandaag is er opnieuw een ontmoeting, in het koninklijk paleis. En dat zal een ongemakkelijke gebeurtenis zijn, weten Spaanse media. Want Juan Carlos beloofde in maart nog aan zijn zoon dat hij geen aandacht zou zoeken als hij weer in Spanje zou opduiken.
De comeback is mogelijk omdat justitie in Spanje en Zwitserland de onderzoeken naar corruptie heeft gestaakt wegens onvoldoende bewijs en verjaring. Desalniettemin zei minister van arbeid Yolanda Diaz van de linkse regeringspartij Podemos dat de voormalige koning zich aan het volk zou moeten verantwoorden voor de eerdere beschuldigingen. Coalitiepartner PSOE zit er minder hard in, al zal premier Pedro Sánchez blij zijn als Juan Carlos maandagavond weer naar de Golf vliegt.
Maar Spanje is niet van hem af: de ex-vorst meldt zich medio juni weer in Sanxenxo, als daar zeilwedstrijden zijn en hij de prijzen uitreikt.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
• Maandag krijgen de EU-lidstaten 'landenspecifieke aanbevelingen' in het zogeheten Europees semester, oftewel: suggesties tot hervormingen vanuit Brussel.
• De ministers van financiën van de eurozone treffen elkaar maandag in Brussel. Onder meer de benoeming van een nieuwe directeur voor het euronoodfonds ESM staat op de agenda. Menno Snel, oud-staatssecretaris van financiën, is ook kandidaat. Lees ter voorbereiding het verhaal van FD-correspondent Ria Cats.
• De Europese Rekenkamer komt maandagmiddag met een rapport over de vraag of de Europese afspraken over het ontzeggen van Europese subsidies aan dubieuze partijen goed werken.
• Premier Mark Rutte brengt maandag een bezoek aan Ierland.
• Denktank CEPS houdt dinsdageen debat met EU-buitenlandchef Josep Borrell over het buitenlandbeleid van de Unie. Ook met Anu Bradford, bekend van het boek 'The Brussels effect'. Bij EPC een debat over de conferentie over de toekomst van Europa.
• De EU-ministers van landbouw overleggen dinsdag over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de landbouwmarkt en over vaccinatie tegen vogelgriep.
• Het Institut Jacques Delors reflecteertwoensdag online op de stellingname van Emmanuel Macron over het EU-beleid richting kandidaat-lidstaten.
Meer lezen (en luisteren)?
Achterban... De liberale regeringspartij FDP moest bij de deelstaatverkiezingen in Noordrijn-Westfalen veren laten. Ondernemers, traditioneel steunpilaren van de partij, blijken minder FDP-fan te zijn dan gedacht.
... en oppositie Bondskanselier Olaf Scholz wil niet dat Oekraïne de oorlog tegen Rusland wint, stelt een prominente CDU'er. En er zijn nog meer hoofdbrekens voor Scholz in aantocht: hoe in het licht van de mogelijke boycot van Russische olie om te gaan met de PCK-raffinaderij in Schwedt aan de Oder, in meerderheid eigendom van Rosneft?
Schipperen Blijft het klimaatbeleid van de EU overeind in het licht van de oorlog in Oekraïne? Café Europa, de Europa-podcast van het Haagsch College, ging in gesprek met Diederik Samsom, de kabinetschef van EU-klimaatbaas Frans Timmermans.
Voor later De EU-begrotingsregels zijn vanwege de coronacrisis in de ijskast gezet, en wel tot 2024. Dit vinden economen van de ECB over wat er met de regels moet gebeuren.
Schandaal President Emmanuel Macron maakte vrijdag officieel de samenstelling van zijn nieuwe ministersploeg bekend. Niet lang daarna kwam naar buiten dat minister van solidariteit Damien Abad van verkrachting wordt beschuldigd. Hij ontkent.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.
