De Navo breidt zijn snelle interventiemacht uit van nu 40.000 militairen naar ruim 300.000. Zij mogen alleen optreden als alle Navo-lidstaten daarmee instemmen. Dit heeft secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de Navo maandag bekendgemaakt. De opschaling moet nog wel goedgekeurd worden op de Navo-top in Madrid die deze dinsdag van start gaat.

Op deze top wordt onder andere de Navo-tactiek voor de komende jaren bepaald. Zo wordt ook het plan om de Navo de Baltische staten beter te laten beschermen tegen Russische agressie besproken. Alle regeringsleiders van Navo-landen zullen hierbij aanwezig zijn. Volgens Stoltenberg gaat het om 'de grootste verandering van onze gezamenlijke afschrikking en verdediging sinds de Koude Oorlog', zo zei hij op een persconferentie.

Onvrede Baltische staten

Het huidige defensieplan houdt in dat de Baltische staten in het geval van een Russische aanval snel worden opgegeven, om die na 180 dagen weer te heroveren. Met die verdedigingstactiek van de Navo zouden Estland, Letland en Litouwen hard geraakt worden, vreest onder andere de Estse minister-president. Volgens defensie-expert Rob de Wijk was dit plan nooit gelukt: 'De Baltische staten zijn te klein en te geïsoleerd. De aanvoerlijnen over land konden makkelijk afgesneden worden, de landen zijn te moeilijk om te heroveren.'

Volgens De Wijk zijn de uitspraken van Stoltenberg vooral bedoeld om de onvrede in de Baltische staten te temperen. Estland, Letland en Litouwen waren eerder kritisch over de militaire hulp die ze van de Navo kregen. Een sterke militaire aanwezigheid in de staten is volgens hem niet in zulke mate mogelijk.

'Op korte termijn kun je wel wat extra’s doen, maar je hebt onvoldoende (troepen, red.) paraat om Rusland iets aan te doen, dat kun je alleen maar doen met kernwapens.' De Wijk doelt hiermee op het verschil in parate troepen tussen de Navo en Rusland. Rusland heeft er namelijk veel meer.

Vuist tegen de Russen

De nieuwe tactiek moet ervoor zorgen dat er permanent genoeg militaire middelen aanwezig zijn in de Baltische landen om een vuist te maken tegen Russische agressie. Het doel hiervan volgens Han Bouwmeester van de Nederlandse Defensie Academie, is om 'de opponent ervan te overtuigen dat de Navo zo’n goed leger heeft, dat als het bondgenootschap wordt aangevallen er rigoureus teruggeslagen kan worden'.

Op deze manier wordt Rusland enerzijds afgeschrikt en anderzijds biedt de tactiek zekerheid richting de Baltische staten. Bouwmeester: 'Zolang je afschrikt, hoef je zelf niet te vechten.'

Bouwmeester acht de kans op een Russische oorlog met Navo-landen klein. 'Rusland moet alles op alles zetten om de operaties in Oekraïne voor elkaar te krijgen. Ik ga er niet vanuit dat Poetin een tweede front gaat openen.' De Wijk valt hem bij: 'Uit niets blijkt dat Poetin de Navo wil aanvallen.'

Op dit moment zijn er 270 Nederlandse militairen gevestigd in Litouwen. Zij vallen onder een internationale samenwerking onder leiding van Duitsland, officieel de Enhanced Forwarded Presence (eFP). Dit jaar komen daar maximaal 80 militairen bij.

Op de Navo-top in Madrid worden ook nieuwe richtlijnen voor de verdragsorganisatie vastgesteld, met daarin de prioriteiten voor het komende decennium. Volgens persbureau Bloomberg zal daarin komen te staan dat China een 'systeemuitdaging' is, maar wordt het land niet aangeduid als vijand. In de vorige versie van het stuk, uit 2010, werd China niet genoemd. Rusland werd toen aangeduid als partner. Deze formulering wordt nu geschrapt.