Of de Republikeinen de afgang bij de laatste midterms nog enigszins kunnen beperken, hangt af van Georgia. Dinsdag bepalen de inwoners van deze staat welke kandidaat er namens hen plaatsneemt in de Senaat. Opvallend detail: Donald Trump wordt door de Republikeinen zorgvuldig doodgezwegen.
Vote early! Staat er in dikke rode letters op bordjes die door heel Atlanta, de hoofdstad van Georgia, aan lantaarnpalen hangen. Erboven staan de beeltenissen van drie mannen die voor de overwegend zwarte inwoners van deze stad zo belangrijk zijn geweest: Barack Obama, John Lewis en Martin Luther King.
Aan verkiezingen geen gebrek in Georgia. Nog geen maand geleden ging Amerika naar de stembus voor de midterms, om onder andere een nieuw Congres te kiezen. In Georgia behaalde geen van de senaatskandidaten echter minimaal 50% van de stemmen, daarom gaan zij op 6 december volgens de regels van deze staat op voor een tweede ronde. De keuze in deze runoff gaat tussen de dominee en huidig senator Raphael Warnock namens de Democraten, en de voormalige American football-ster Herschel Walker namens de Republikeinen.
‘Stem vroeg’ is ook het advies tijdens de kerkdienst op zondagochtend in de Ebenezer Baptist Church in Atlanta, de kerk waar Martin Luther King dominee was. Tussen de gebeden door laten de kerkgangers zich meeslepen door het vijfkoppige gospelkoor en dansen ze mee op de ritmische muziek.
Maar alle ogen zijn gericht op de senior dominee van deze kerk, Raphael Warnock, die handig meelift op het krachtige imago van King. ‘Ik mag niet zeggen op wie u moet stemmen’, grijnst de senator. ‘Maar ik wil u wel oproepen om te gaan stemmen.’ Een demonstrant roept iets aanmatigends vanuit de kerkbanken. Als de man niet wil stoppen, laat Warnock hem verwijderen en sust de boel. Even later beent hij van het podium af, op naar de volgende campagneklus. De dienst gaat swingend verder zonder hem. Twee kerkgangers worden gedoopt en een nieuwe, jonge dominee houdt een preek over het overwinnen van je angsten.
Een dag later in Cumming, een voorstad van Atlanta, wordt er ook gebeden. Terwijl de avond valt, verzamelen geïnteresseerden zich in een halfopen schuur van de Reid Barn voor een campagnebijeenkomst van Herschel Walker. Voor de gelegenheid is er achter dranghekken een klein podium neergezet. Als de eerste spreker van de avond oproept tot gebed, gaan de basebalpetjes af en bidden de circa honderd aanwezigen staande en met gebogen hoofd. Daarna wordt trouw gezworen aan de Amerikaanse vlag.
Eén van de aanwezigen is Anthony Magnolia. Hij ziet om zich heen welk effect de huidige inflatie heeft en wil daarom een Republikeinse senator naar Washington sturen. ‘Meerdere van mijn vrienden die net als ik werkzaam zijn in de techsector, zijn de afgelopen tijd ontslagen,’ vertelt hij. ‘Maar ik werk in de beveiliging, dus ik zit wel goed.’
Over Herschel Walker, die niet vrij is van schandalen, is hij niet bepaald enthousiast, maar het is zijn enig overgebleven optie. ‘Ik zou willen dat ik uit meerdere kandidaten kon kiezen. Maar alles is beter dan Warnock. Die man is niet goed voor onze staat.’
De grote rode toerbus van Herschel Walker arriveert onder applaus. ‘Ik dacht dat ik een footballspeler was,’ zegt hij als hij het podiumpje heeft beklommen, ‘maar God heeft andere plannen met me.’ Walker is charmant en maakt grapjes. ‘Ga stemmen en neem je vrienden mee. En als je geen vrienden hebt, zoek ze’, grapt hij tot hilariteit van het publiek, en hij lacht zijn stralende gebit bloot.
Keurig draait Walker de greatest hits van de Republikeinen af. Dat hij wil dat Amerikanen weer trots zijn op hun land en hun leger. Dat vrouwen vrouw zijn en mannen man, ‘zoals in de Bijbel staat’. Ook het verbod op abortus schuwt hij niet, en het publiek lijkt alweer vergeten dat een ex-vriendin van Walker onlangs onthulde dat hij betaalde voor de ingreep om haar zwangerschap te beëindigen. Ook begint niemand over het feit dat Walker op zijn meest recente belastingpapieren een woonadres in Texas heeft ingevuld en dat hij het huis in Atlanta dat zijn vrouw bezit, opgaf als zijnde verhuurd.
Er is de Republikeinen veel aan gelegen om die laatste beschikbare Senaatszetel in Georgia te pakken en het verschil met de Democraten zo klein mogelijk te houden. Het afgelopen jaar bleek namelijk dat bij de Democraten niet iedereen op één lijn zit. Senator Joe Manchin uit West-Virginia en senator Kyrsten Sinema uit Arizona lagen meermaals dwars. Dat biedt een kans om het beleid van president Biden te traineren. Met de zetel uit Georgia kunnen de Republikeinen op een 50-50 verdeling in de senaat komen. Vice-president Kamala Harris houdt in dat geval, als voorzitter, een doorslaggevende stem.
Maar Herschel Walker staat niet bekend om zijn welbespraaktheid en bevlogen ideeën, en de roddels rond zijn persoon mogen hem nu niet de zetel kosten. Zodoende kwamen prominente partijgenoten hem de afgelopen weken helpen. Onder andere Lindsey Graham, Ted Cruz en Ben Carson reden afwisselend mee in de campagnebus door Georgia. Ze reden van de stad Savannah in het oosten langs Atlanta, maar lieten zich in die stad niet zien. Die stemmen gaan toch wel naar Warnock.
Er is één Republikein waar Walker zich deze dagen verre van houdt: Donald Trump. De voormalig football-ster staat hier weliswaar dankzij de steun van de oud-president, maar Trump, presidentskandidaat voor 2024, is aangeschoten wild sinds de voor de Republikeinse Partij zo teleurstellend verlopen midterms. Ook Trumps bewering van ‘gestolen’ verkiezingen blijft in Georgia onbesproken. Met die claim win je geen zetels, was de harde les in november.
In plaats daarvan wordt de aanwezigen verzocht bijvoorbeeld per post te stemmen. ‘Vote early!’ luidt ook hier de opdracht aan het publiek. Dat is nieuw. Waar de Democraten hun achterban al vanaf het begin hebben aangespoord om vroeg te gaan stemmen, drongen de Republikeinen tot voor kort aan op stemmen op de verkiezingsdag zelf. Inmiddels lijken ze er echter van overtuigd dat die tactiek stemmen kan kosten. ‘We gaan de Democraten met hun eigen spel verslaan,’ zegt Ralph Reed, oud-voorzitter van de Republikeinse Partij in Georgia op de campagnebijeenkomst in Cumming.
De meeste stembussen in Georgia gingen maandag al open, en op sommige plekken zelfs tien dagen voor de officiële verkiezingsdag van 6 december. Een recordaantal kiezers bracht al vervroegd een stem uit. Bij het kieslokaal in de Joan P. Garner bibliotheek in Atlanta staat een rij van anderhalf uur, die helemaal om het gebouw heen krult. Verkiezingsmoe zijn de Georgians, die twee jaar geleden ook al een runoff meemaakten, duidelijk nog niet. ‘Je doet wat je moet doen’, zegt concertproducent Chris Sorlie gelaten, wanneer hij achter aan de rij aansluit.
Sorlie zag zijn stad de afgelopen jaren groeien. Als hij met zijn dochtertje in Atlanta fietst over de Beltline, een drukbezochte recreatieroute aangelegd over een oude spoorlijn door de stad, tellen ze samen de bouwkranen die tussen de gebouwen omhoogsteken.
De Beltline is een autovrije, kilometerslange attractie die Atlanta een hip aanzien geeft. Fietsers, wandelaars en skaters komen langs cafés, foodmarkten en street art. Onder een viaduct werkt Chris Veal aan een muurschildering. In zijn rechterhand houdt hij een spuitbus, in zijn linkerhand zit een smartphone met daarop een portretfoto van Raphael Warnock. En zo verrijst op een paarsblauwe achtergrond de beeltenis van de Democratische senator, duidelijk zichtbaar voor de honderden passanten die hier dagelijks langskomen. Zo’n muurschildering langs de Beltline maakt de 53-jarige dominee cool. ‘Of ik dit doe omdat ik fan van hem ben? Nee, ik word hiervoor betaald door iemand die is verbonden aan de organisatie achter Warnock’, zegt Veal desgevraagd.
Georgia werd het afgelopen decennium drukker en meer divers, blijkt uit de volkstelling US Census. Vooral Atlanta, het progressieve bolwerk in de conservatieve staat, kende een ongekende groei. De geboorteplaats van de burgerrechtenbeweging is tegenwoordig een baken van vooruitgang en potentieel voor getalenteerde zwarte Amerikanen op zoek naar een succesvolle carrière. Google, Microsoft, Airbnb en andere Silicon Valley-bedrijven openden hier de afgelopen jaren filialen, gelokt door belastingvoordelen en een poel aan talent opgeleid aan de gerenommeerde onderwijsinstellingen in de staat.
Naast de techsector floreert de creatieve sector. De muziekindustrie, met rappers uit eigen kweek, is internationaal vermaard (zie kader). Ten zuiden van de stad werden zoveel filmstudio’s gebouwd dat Atlanta inmiddels bekendstaat als het Hollywood van het zuiden.
De Nederlandse makelaar Nick Everts ziet de diversiteit in zijn klantenbestand. Hij hielp mensen uit Chicago, New York, Miami en zelfs Hawaii aan een woning in Atlanta. ‘Dat zijn vaak mensen die een riante verhuisvergoeding krijgen van hun nieuwe werkgever,’ vertelt Everts, zittend in een koffietentje waar het WK voetbal op een scherm te volgen is.
De toevoer van mensen van buitenaf drijft de prijzen op. Ging een woning langs de populaire Beltline tien jaar geleden voor een paar ton van de hand, inmiddels is dat opgelopen tot bijna een miljoen dollar. Voor de oorspronkelijke inwoners is het soms een hard gelag: door de toenemende woonlasten kunnen zij het zich niet altijd meer veroorloven in Atlanta te wonen. En de politiek heeft daar nog geen antwoord op.
Afgelopen oktober, vlak voor de midterms, vond in Atlanta een tweedaags muziekfestival plaats. Rapper Jeezy onderbrak zijn set om het woord te geven aan gouverneurskandidaat Stacy Abrams. Ook senator Warnock en burgemeester Dickens mochten de duizenden bezoekers toespreken.
Hoogleraar politicologie Lakeyta Bonnette–Bailey, verbonden aan Georgia State University, was erbij en ze was onder de indruk van wat ze zag. ‘Deze politici stonden voor een geboeid publiek dat luisterde naar hun campagneboodschap. Ze werden toegejuicht. Ze konden zichzelf voorstellen aan dit publiek, dat misschien niet zo vaak naar het nieuws kijkt of de krant leest, en ze konden mensen oproepen om te gaan stemmen. Jeezy maakte dat mogelijk.’
Veel van de bekende rappers van nu komen uit Atlanta. Met hun muziek leggen ze de moeilijke omstandigheden waaronder ze opgroeiden onder een vergrootglas. ‘Hun werk kwam voort uit strijd, uit racisme, uit pijn, uit onmogelijkheid’, schrijft New York Times-journalist Joe Coscarelli in zijn pas verschenen boek Rap Capital: An Atlanta Story. ‘Het pad dat deze artiesten aflegden is een toonbeeld van de moderne American Dream — door uit armoede en duisternis roem en rijkdom te scheppen — maar net zo goed van de Amerikaanse nachtmerrie van generaties durende verdoemenis.’
Dat ze rappen over drugs, geweld, seks, bling en wapens, en zich daar ook mee omringen, maakte dat politici lange tijd afstand hielden van rappers. Ze wilden niet geassocieerd worden met jonge zwarte mannen die verwikkeld waren in criminele zaken. Dat veranderde onder Barack Obama. Hij was de eerste Amerikaanse president die ervoor uitkwam naar rapmuziek te luisteren en hij maakte het genre daarmee populairder onder een grotere groep muziekliefhebbers.
Tegenwoordig zoeken politici de rappers op. Killer Mike voerde campagne voor Bernie Sanders. T.I. sprak op verzoek van een burgemeester Black Lives Matter-demonstranten toe. Lil Baby werd door Joe Biden uitgenodigd op het Witte Huis. ‘Sinds het ontstaan ervan gaat rap over politiek’, zegt Bonnette-Bailey, die onderzoek doet naar politieke boodschappen in rapmuziek. ‘De muziek is een manier om succesvol te worden en veel geld te verdienen. Maar de rappers houden nog wel voeling met de straat en de gemeenschap waarin ze opgroeiden.’ Buiten Georgia zijn er al rappers verkozen in de lokale politiek.
