Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: Italiaanse statistiekstress, Slowaaks nepwnieuws en grensoverschrijdend gokken.

1. Nervositeit over Italiaanse tekortcijfers

We leven niet meer in een tijd van megalage rentes. En dus rijzen er vragen over de houdbaarheid van de hoge Italiaanse staatsschuld, en wat voor vergoeding beleggers vragen als ze Italië geld lenen (lees ook dit verhaal van FD-redacteur Marcel de Boer over de Europese schuldenlast).

Die beleggers komen in actie als er informatie uitkomt die een nieuw licht werpt over die schuld en dat tekort. En — nu komt het — woensdag is er zo'n moment. Dan publiceert het Italiaanse bureau voor de statistiek Istat een update over het Italiaanse begrotingstekort.

Nou gebeurt dat wel vaker. maar bij de nieuwe data gebruikt Istat voor het eerst nieuwe regels van Eurostat over hoe je claims van bedrijven en burgers voor teruggave van belastingen moet wegen. En dat ligt gevoelig: een dure regeling die huizenbezitters moet aanzetten tot verbouwing en verduurzaming, bezorgt de regering van premier Giorgia Meloni namelijk financiële hoofdbrekens.

Het gaat hier om de 'Superbonus“, een regeling uit 2020 van de regering van Vijfsterrenbeweging en sociaaldemocratische PD, bedoeld als stimulans voor de door corona getroffen economie. De “superbonus” geeft een huiseigenaar het recht om 110% van verbouwingskosten af te trekken bij de belastingaangifte.

Die eigenaar kon de belastingclaim ook overdragen aan derden. Denk aan de aannemer die de verbouwing zo voor een gunstiger prijs zou kunnen doen, maar denk ook aan de bank, die de klus financiert.

De “Superbonus” leek een goed idee, maar was fraudegevoelig, zo bleek vorig jaar al. Giacomo Ricotti van de Banca d'Italia maakte dat punt onlangs ook tegenover de senaat. En de kosten van de regeling zijn 'excessief', onderstreepte hij. Oké, de regeling stuwde de groei van de economie, maar de staatsschuld bleef met 145% van het bruto binnenlands product (eind 2022) hoog. Zonder de regeling had de helft van de bouwactiviteiten van de afgelopen drie jaar had niet plaats gehad, stelt Ricotti

De regering-Meloni greep op 16 februari in. Italië krijgt door de regeling in de periode 2023-2026 €110 mrd minder aan belastingen binnen, zei minister van financiën Giancarlo Giorgetti. Dus hij zette de rem op de regeling. Het doorgeven van belastingclaims is niet meer mogelijk per 17 februari.

En regio's en overheidsinstanties die die claims soms opkochten, kunnen dat ook niet meer doen. Want anders zou de Italiaanse staatsschuld teveel oplopen, redeneerde minister Giorgetti, en komt de regeringsdoelstelling om het begrotingstekort in 2023 op 4,5% van het bbp en in 2024 op 3,7% van het bbp te krijgen in gevaar.

De Italiaanse bouwers en banken maken zich zorgen over de gang van zaken. Aannemers zijn bang dat ze fiscale teruggaveclaims deels niet meer te gelde kunnen maken.

En beleggers? Zijn die nerveus? Dat viel de afgelopen dagen nog wel mee; het verschil tussen de Duitse en Italiaanse rente liep niet noemenswaardig op. Maar zet woensdag roodomrand in de agenda.

2. Slowakije zucht onder desinformatie

Geen land in Midden-Europa waar in de oorlog in Oekraïne meer steun is voor Rusland dan Slowakije. Vorig jaar juli gaf een peiling zelfs aan dat een meerderheid van de Slowaken voor een Russische zege zijn, alhoewel latere enquêtes dit beeld corrigeerden.

Volgens analisten zijn Slowaken gevoeliger voor Russische desinformatie dan burgers in andere Midden-Europese landen. Een rapport van de Slowaakse politie over desinformatie in 2022, dat recent uitkwam, onderschrijft dat beeld.

Volgens de politie overspoelde na de Russische aanval een stroom disinformatie het Slowaakse internet 'op een nooit vertoonde schaal'. Dat gebeurde vooral via Facebook. Instagram was minder relevant.

Toen er Oekraïense vluchtelingen naar Slowakije kwamen, begon op internetsites het verhaal te circuleren dat er ook troepen van Ramzan Kadyrov, de Tsjetsjeense bondgenoot van de Russische president Poetin, naar Slowakije zouden komen. De Russische ambassade te Bratislava fungeerde als importeur en distributeur van nepnieuws, stelt de politie vast.

Een bekend incident was de claim van die ambassade dat de Slowaakse regering een begraafplaats van Russische militairen uit de Eerste Wereldoorlog in Ladomirová (Oost-Slowakije) zou hebben laten verwoesten. Daar bleek vervolgens geen sprake van. De campagne moest volgens de politie afleiden van de vondst van een massagraf in de Oekraïense plaats Izjoem.

De Slowaken corrigeerden uiteindelijk 145 onzinberichten. Maar de politie constateert in haar rapport dat 'de situatie rond disinformatie kritiek is sinds 2020 (het begin van de pandemie, red.), en zal blijven verslechteren'.

Ze stelt dat de verspreiders van nepnieuws hun voordeel zullen blijven doen 'met het feit dat Slowakije een van de landen in de EU is waar het grootste aantal mensen geneigd is desinformatie te geloven, en waar het grootste aantal burgers is die terughoudend zijn bij het helpen van degenen die Oekraïne hebben verlaten.'

3. Breinkraker Hof over grensoverschrijdend gokken

Het gokbeleid is in Nederland tegenwoordig liberaler dan vroeger: er zijn meer bedrijven op de markt actief dan in het verleden. Er zijn daarbij groeiende zorgen over de verlokkingen van online pokeren enzovoort.

Aanbieders moeten wel over een vergunning beschikken. Dat leidde de afgelopen jaren tot flink wat procedures bij het Hof van Justitie van de EU. Donderdag komt er nieuwe jurisprudentie aan: dan moet het hoogste Europese rechterlijke college zich uitspreken over een Nederlands casino dat graag reclame zou willen maken in België, maar dat niet mag. Dat recht is volgens de Belgische Kansspelwet namelijk voorbehouden aan gokbedrijven die een vestiging en vergunning in België hebben.

Maar stel nu dat je bedrijf vlakbij de Belgische grens ligt? Hoe trek je dan de aandacht? Casino's te Sluis, Hulst en Heerle zetten daarvoor reclameborden neer in België, maar kregen vervolgens een boete van duizenden euro's.

De bedrijven achter die casino's, waarvan de moeder op een adres in Waalwijk is gevestigd, vocht de sancties aan. Is dat reclameverbod wel in de haak? De rechtbank in Brussel wil nu van de collega's bij het EU-Hof in Luxemburg weten hoe te handelen.

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• Gaat de Britse premier Rishi Sunak een nieuwe deal met de EU over Noord-Ierland aankondigen? Alle verloven voor maandagzijn ingetrokken. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie vliegt naar Londen.

• Denktank Martens Centre debatteert dinsdag over wat de noordelijke uitbreiding van de Navo gaat beteken.

• Welk beleid moet je uitrollen om uiteindelijk in 2050 klimaatneutraal te zijn? Daarover gaat woensdageen discussie bij denktank Bruegel.

• Het Hof van Justitie van de EU buigt zich donderdag over de vraag hoe lang de rusttijd van een treinmachinist moet zijn. Het gaat om een Hongaarse treinbestuurder.

• De EU-ministers van economische zaken spreken donderdag over nieuwe regels voor het delen en verzamelen van verblijfsdata van online accommodatiebemiddelaars, Booking.com en AirBNB dus.

Meer lezen (en luisteren)?

Na dato Hoe veranderde de oorlog in Oekraïne de wereld? Denktank Chatham House zet de zaak nog eens op een rijtje (ook met podcast). Lees ook de FD-publicaties over Oekraïne en de analyse van Instituut Clingendael. Zie hier overigens een opiniepeiling van denktank ECFR. Ook altijd een aanrader: de podcast Café Europa van Haagsch College.

Na dato II Hoe succesvol waren de sancties tegen Rusland? Lees de analyse van denktank CEPS en pak dit verhaal er ook nog even bij. En wat kostte de Russische agressie eigenlijk wereldwijd? Kunnen we Vladimir Poetin aanklagen en wat is de kracht van zijn leger nog? Oh: zo komen de Russen aan chips.

Land opgebouwd Gepensioneerden in Duitsland hadden meer last van hogere kosten voor stroom en verwarming, maar minder last van hogere prijzen aan de pomp, zo toont onderzoek van de Duitse denktank IW.

Missie mislukt De Chinese topdiplomaat Wang Yi deed een Europese toer. Het blog van de LSE gaat in op de vraag wat Wang probeerde te bereiken.

Vacatures Personeelstekorten, wie kampt er niet mee? De Duitse economensite Makronom doet voorzetten om de behoefte aan arbeidskrachten te lenigen. Eén suggestie: maak deeltijdwerk fiscaal ongunstiger.

Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.