Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: er zijn meer fans van de verbrandingsmotor dan Brussel dacht, voorstellen om de EU-rechtspraak beter te beschermen en een Franse doorbraak.
1. Brandstofrevolte in de EU groeit
Begin maart stond het vorig jaar afgesproken doel om in 2035 geen auto's meer toe te laten die rijden met een verbrandingsmotor plotseling ter discussie. De EU-lidstaten hadden in oktober een deal bereikt, het parlement was aan boord. Maar vlak voor de formele, finale stemming zette de Duitse minister van transport Volker Wissing zijn hakken in het zand.
Wissing vindt dat Brussel het mogelijk moet maken dat er ook na 2035 toekomst is voor de verbrandingsmotor, als die draait op synthethische brandstoffen. Door zijn opstelling ging de stemming bij de lidstaten, voorzien voor 7 maart, niet door. Als Duitsland zoals aangekondigd zich van stemming zou onthouden, zou de gekwalificeerde meerderheid voor het plan in gevaar zijn. Met Italië in het nee-kamp was het risico daarop levensgroot.
De situatie is inmiddels nog complexer. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz stelde zich na contact met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie achter zijn minister van transport op. Von der Leyen sprak van 'een constructieve dialoog'.
Maar de revolte houdt aan. De Tsjechische minister van transport Martin Kupka heeft voor deze maandag elf autoproducerende EU-lidstaten in Straatsburg uitgenodigd om te praten over het doel van 2035. En hij wil het ook hebben over de nieuwe uitstooteisen (Euro-7) voor auto's, normen die de Europese auto-industrie kritisch heeft onthaald (terwijl ze in de discussie over '2035' de EU oproept snel te handelen en ze daarbij de verbrandingsmotor een synthetisch perspectief gunt).
De rol van Kupka in de discussie is opvallend. De deal over '2035' van eind oktober kwam tot stand via... Tsjechië, dat toen het EU-voorzitterschap bekleedde. Kupka trekt nu nauw met zijn Duitse collega Wissing op. De landen stemmen niet in met het einde van de verbrandingsmotor als 'er geen duidelijke uitzondering voor synthetische brandstoffen is', aldus Kupka.
De Tsjech heeft naast Duitsland zijn collega's uit Frankrijk, Italië, Spanje, Polen, Hongarije, Finland, Portugal, Slovenië, Roemenië en Slowakije uitgenodigd naar Straatsburg te komen. Oostenrijk kreeg geen uitnodiging, maar steunt Duitsland, zei kanselier Karl Nehammer vrijdag.
In Slowakije juicht de regering het initiatief toe. 'Wij zijn per hoofd van de bevolking de grootste producent van auto's', zei staatssecretaris van economische zaken Peter Svec vorige week in de marge van een zakenforum in de Slowaakse hoofdstad. 'Dus we staan niet te trappelen om een limiet in tijd voor de productie van verbrandingsmotoren vast te stellen. We vinden de opstelling van Duitsland en Italië sympathiek, we begrijpen hun positie en zitten daar dicht bij.'
2. 'Europees Hof moet EU-instituties dwingen tot actie'
Het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg moet in arresten waar de Europese rechtsstaat in het geding is de instituties van de EU expliciet opleggen om zijn arresten uit te voeren. Dat was vrijdag een van de punten die Kees Sterk, rechter en voormalig voorzitter van het Europees netwerk voor raden van de rechtspraak (ENCJ) maakte in zijn inaugurele rede voor zijn hoogleraarschap bij de Universiteit Maastricht (zie de rede hier terug).
Sterk, onder meer betrokken bij de zaak die Europese rechterlijke organisaties begonnen tegen de EU-goedkeuring van het Poolse coronaherstelplan, stelde vrijdag dat de Europese Commissie zich steeds meer als een politieke speler is gaan gedragen. Daardoor hapert de Brusselse handhaving als lidstaten het Europees recht schenden. De Commissie kwam in zijn ogen bijvoorbeeld te laat in actie bij de ondermijning van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Polen en Hongarije.
Het gedrag van die twee landen ondermijnt de Europese samenwerking en rechtsorde, vindt Sterk, hoogleraar Europese rechtspleging. Brussel probeert de twee lidstaten nu via het bevriezen van subsidies te dwingen hun leven te beteren. Maar deze benadering is arbitrair, signaleert de jurist. Hij noemt eisen die de Commissie aan Polen en Hongarije stelt 'vaag' en 'tamelijk abstract'.
De Nederlandse rechter vindt dat het Europees Hof de omissies in de handhaving van Europees recht moet repareren. In arresten stelt de hoogste Europese rechter nu vooral vast dat een land in strijd met de Europese afspraken opereert. Het hof moet daar in Sterks ogen voortaan bij bepalen dat de EU-instituties verplicht zijn om in zaken over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht 'zonder uitstel' en 'met alle mogelijke middelen' de Luxemburgse uitspraken te handhaven.
De hoogleraar komt daarbij met aanbevelingen om de rol van de politiek bij rechterlijke benoemingen terug te dringen. Precies dat ging er mis in Hongarije en Polen. Maar ook in andere EU-lidstaten bestaat het risico dat de regering zich laat leiden door politieke overwegingen bij de benoeming van magistraten, aldus Sterk.
3. Senaat bezorgt Emmanuel Macron een opsteker
Overdag gingen zaterdag honderdduizenden Fransen de straat op om te demonstreren tegen verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Maar 's avonds laat stemde de senaat met die plannen in, en komt de bal nu te liggen bij het parlement. Premier Elisabeth Borne wil proberen de zaak de komende dagen af te ronden.
De snelle afronding in de senaat was mogelijk doordat Bruno Retailleau, de leider van de fractie van de conservatieve Les Républicains, besloot een amendement in te trekken dat tot tijdrovende discussie had kunnen leiden. Hij wilde zijn verantwoordelijkheid nemen, zei hij zondag.
Het parlement gaat het voorstel voor de pensioenhervorming, waardoor Fransen niet meer met 62 maar met 64 met pensioen gaan, waarschijnlijk woensdag behandelen. Nog altijd is onzeker of het plan van premier Borne en president Emmanuel Macron donderdag bij de definitieve, afrondende stemming een meerderheid krijgt.
Voor woensdag hebben de bonden weer demonstraties tegen het plan aangekondigd. Stakingen gaan ook gewoon door. Ze ijveren voor een referendum.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
Waar moeten we deze week op letten?
• Maandag is de eurogroep, het beraad van ministers van financiën van de eurolanden. Dinsdag schuiven de bewindslieden van de niet-eurolanden bij hun collega's aan voor overleg over onder meer de Commissie-richtsnoeren voor het begrotingsbeleid in 2024. Reken op Duitse woede.
• De Europese Rekenkamer presenteert maandag een rapport over belangenconflicten rond EU-subsidies. Dat doet direct denken aan de voormalige Tsjechische premier Andrej Babis, wiens bedrijf Agrofert landbouwsubsidies ontvangt.
• De Franse president Emmanuel Macron ontvangt maandagavond de Hongaarse premier Viktor Orbán, in de EU de grootste criticus van sancties tegen Rusland.
• Het Europees Parlement stemt dinsdag over maatregelen die het energieverbruik van gebouwen moeten drukken.
• De Brusselse denktank Bruegel heeft voor donderdag een debat over de EU, geopolitiek en energie op de agenda staan, en dus ook industriepolitiek. Deze is online te volgen. Op dezelfde dag: een webinar over hervorming van de EU-stroommarkt. Lees ook het verhaal van FD-correspondent Mathijs Schiffers.
• Kosovo en Servië ontmoeten elkaar zaterdag om via bemiddeling van de EU afspraken vast te leggen hoe ze met elkaar omgaan. Lees nog even dit stuk ter voorbereiding.
Meer lezen (en luisteren)?
Afrekening Onderzoeksplatform OCCRP belicht hoe een Montenegrijnse bende in Griekenland 'orde op zaken' stelde in een vete met een andere clan. Een communicatie-app was daarbij cruciaal.
Ter plekke BNR's Geert Jan Hahn was in Oekraïne. Luister naar de BNR's Perestrojkast om naar zijn verslaggeving te luisteren.
Migration control Het Verenigd Koninkrijk komt door strengere migratieregels 400.000 werknemers uit de EU te kort, stelt deze analyse van denktank UK in a changing Europe. Lees ook het verhaal van FD-correspondent Joost Dobber over de zaak-Lineker.
Rechtsstaat De 83-jarige moeder van de Russische huurlingenbaas Jevgeni Prigozhin stond ook op de sanctielijst van de EU. Ten onrechte, oordeelde het Hof van Justitie van de EU.
De inhoud Politiek, dat is heftig debat. Toch? Niet in het Europees Parlement. Daar heerst niet de emotie, maar de substantie, signaleert Le Monde.
Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.
