Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: ook Tsjechië is in de ban van een pensioenconflict en Italië pakt zijn complexe belastingstelsel aan.

1. Ook Praag is in de ban van een pensioencontroverse

Terwijl in Frankrijk de (politieke) onrust aanhoudt over de verhoging van de pensioenleeftijd, grijpt ook Tsjechië hard in de pensioenregels in. Maar hier gaat het om de hoogte van de pensioenen.

Voor de uitkering voor de oudedagsvoorziening geldt in Tsjechië indexatie, zoals in meer landen. Het staatspensioen stijgt dus met de inflatie mee. Dat kost de Tsjechische schatkist veel geld - de geldontwaarding in het Midden-Europese land was in februari volgens Eurostat 18,4%. Alleen Hongarije en Letland scoren slechter.

De pensioenwet voorziet daarbij in een buitengewone, extra stijging als de geldontwaarding maand op maand boven de 5% uitkomt. Dat was het geval in januari, waardoor gepensioneerden per juni in totaal 1770 Tsjechische kroon (€73) per maand extra zouden moeten krijgen.

De regering van premier Petr Fiala besloot, geconfronteerd met een groeiend begrotingstekort, de verhoging van de pensioenen echter af te zwakken. De plus in juni is daardoor niet de voorziene 1770 Tsjechische kroon, maar 760 Tsjechische kroon (ruim €31). De ingreep scheelt de staat dit jaar zo'n 20 miljard Tsjechische kroon (€827 mln), en de komende tien jaar €13 mrd.

De oppositie liep te hoop tegen de plannen, en paste een vertragingstactiek toe bij de voorstellen. Het debat in het parlement duurde eind februari achttien uur, waarbij partijleider Tomio Okamura van de rechts-radicale SPD niet minder dan zeven uur aan het woord was. Vervolgens beperkte de regeringsmeerderheid de spreektijd tot tien minuten per afgevaardigde.

... en de president is niet enthousiast

President Petr Pavel besloot de wetswijziging goed te keuren. Niet van harte, zei hij donderdag. Hij vindt dat gepensioneerden niet als enige de prijs moeten betalen van bezuinigingen. Premier Fiala moet samenwerken met de oppositie om ervoor te zorgen dat íedereen bijdraagt, aldus Pavel.

Hij vroeg zich daarbij af of het voorstel juridisch wel in de haak is. Maar een veto uitbrengen wilde hij niet, want daar had de regering niks meer tegen kunnen doen. Immers, om de ingreep per juni door te voeren, moest de besluitvorming bij het parlement en de president voor 22 maart zijn afgerond.

'Als ik een veto had uitgebracht, was dat een absoluut veto geweest, want dan had het parlement geen tijd meer gehad om dat van tafel te halen. Dan zou ik misbruik van de situatie maken en mijn bevoegdheden overschrijden', zei Pavel.

De president gaat ervan uit dat de oppositie de wetswijziging aanvecht bij het grondwettelijk hof. Dat heeft ze inderdaad aangekondigd. 'Maar als ze dat om wat voor reden dan ook niet doet, zou ik dat zelf doen.'

En de pensioenleeftijd? Vorige maand bracht de Tsjechische publieke omroep het nieuws dat die net als in Frankrijk ook omhoog gaat. Mensen van 34 en jonger zouden volgens een plan van de regering met 68 met pensioen kunnen, vanaf 40 jaar zou het 67 moeten zijn en vijftigplussers met 66. Maar de regering-Fiala ontkende vervolgens dat sprake was van een officieel voorstel (lees hier wat de huidige pensioenleeftijden zijn).

2. Italië hervormt het belastingstelsel

Italië loopt elk jaar een slordige €90 mrd aan belastinginkomsten mis, door de zwarte economie en belastingontduiking (lees hier maar eens, of hier). Tijd om wat te doen aan de belastingregels, vindt de regering van premier Giorgia Meloni. Donderdag stemde de ministerraad in met hervorming van het fiscale stelsel.

De regering wil de huidige vier belastingschijven terugbrengen naar drie, met als doel uiteindelijk een vlaktaks voor iedereen in te voeren. Die vlaktaks van 15% geldt nu al voor zelfstandigen met een inkomen tot €85.000 per jaar.

De huidige schijven gaan uit van een tarief van 23% voor inkomens tot €15.000 euro per jaar. Daarna geldt 25% tot €28.000, waarna het tarief naar 35% stijgt tot de grens van €50.000. Daarboven geldt een percentage van 43.

In het nieuwe systeem geldt voor de belastingschijf tussen €15.000 en €50.000 een tarief van 28%. De eerste en hoogste schijf blijven identiek.

Rome beoogt ook te snijden in de zeshonderd regelingen die er nu bestaan om bepaalde uitgaven in mindering te brengen op de aangifte (lees hier een recente editie van Europamania over zo'n regeling, de 'Superbonus' voor verduurzaming van woningen). Die aftrekposten kosten de staat elk jaar €165 mrd.

Osservatorio CPI, een denktank van de Sacro Cuore-universiteit in Milaan, becijferde onlangs dat alleen al de Superbonus de staat tussen juli 2020 en december 2022 €68,7 mrd kostte, en €46,6 mrd aan investeringen opleverde. Uiteindelijk toucheerde de belastingdienst volgens Osservatorio CPI €13,7 mrd aan extra inkomsten.

In het pakket zit ook een BTW-hervorming. Voor zeven essentiële producten gaat een tarief van 0% gelden, zei staatssecretaris van financiën Maurizio Leo. De plannen voorzien daarbij dat Italië belastingfraude wel strafrechtelijk afdoet, maar dat mensen die hun aanslag niet betalen voortaan niet te maken krijgen met het strafrecht, maar een boete moeten voldoen, aldus Leo.

De bedoeling is dat de wetswijzigingen over twee jaar van kracht zijn. De drie grote vakbonden, de CGIL, de CSIL en UIL, zijn sceptisch over de plannen. Volgens hen profiteren vooral de hogere inkomens. Desnoods komen er stakingen, suggereerden sommigen vakbondsvertegenwoordigers. Premier Meloni verdedigde de plannen vrijdag persoonlijk bij het congres van de CGIL in Rimini.

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De Chinese leider Xi Jinping begint maandag een driedaags bezoek aan Rusland, een initiatief voor de 'vriendschap, samenwerking en vrede', zoals Chinese staatsmedia melden.

• De EU-lidstaten bereiden dinsdag bij de raad algemene zaken de top van EU-regeringsleiders van donderdag en vrijdag voor. Lees hier de agenda. En hier wat er bij de top ter tafel komt. Op vrijdag ontmoeten de regeringsleiders van de eurolanden elkaar ook nog afzonderlijk.

• Denktank CEPS discussieertdinsdag over de maatregelen die internationaal zijn genomen tegen belastingontduiking en -ontwijking.

• De Europese Commissie presenteert woensdag voorstellen tegen greenwashing, het fenomeen dat bedrijven zich groener voordoen dan ze zijn of doen. En Brussel komt met voorstellen om het recht op reparatie van defecte apparaten te versterken. Die zouden eigenlijk eerder komen.

• Bundesbank-president Joachim Nagel spreekt woensdag in Londen over de toekomst van de Economische en Monetaire Unie. Op dezelfde dag bij denktank Bruegel in Brussel reflecteert voormalig Eurocommissaris Olli Rehn, nu president van de Finse centrale bank, op de crises die de EU doormaakte.

• Het is woensdag Wereldwaterdag. De VN-waterconferentie begint dan ook. Ook met koning Willem-Alexander.

• Het Duitsland Instituut is woensdag online te bezoeken voor een presentatie van het boek Een jager in het woud van Maarten Doorman. De discussie gaat over de Frans-Duitse relatie.

Meer lezen (en luisteren)?

Xi's wereld Café Europa, de Europapodcast van Haagsch College, gaat in de nieuwste aflevering over de relatie tussen Europa en China. Met Mathieu Segers, Annette van Soest en Ties Dams (Clingendael). Luister ook deze podcast over de relatie Duitsland-China.

De oorlog'Zonder orders produceer ik niets', zei bestuursvoorzitter Armin Papperger van het Duitse concern Rheinmetall vorige week over het dreigende munitietekort in Oekraïne. Lees hier een ander interview met de fabrikant van de Leopard-tank. En lees ook het artikel van FD-correspondent Ria Cats over de EU-pogingen munitie voor Oekraïne te regelen.

De oorlog II Slowakije draagt de dertien Mig-29-straaljagers die het nog heeft over aan Oekraïne, zegt de demissionaire regering. Het land had sowieso nog maar vijf piloten die met het toestel overweg kunnen, en de Russische technici die het vliegtuig onderhielden zijn weg.

Import-export Rotterdam, Hamburg en Antwerpen hebben volgens de Verenigde Naties havens in Spanje overvleugeld bij de doorvoer van cocaïne. Lees het schokkende rapport.

Sleutelen Het aantal arbeidsplaatsen in de Duitse auto-industrie is met 9% gedaald, zo becijfert onderzoeksinstituut Ifo. Lees ook deze analyse over het groene stimuleringsbeleid van de VS en de aantrekkingskracht op de Europese industrie.

Mijn naam is Vucic Kosovo en Servië onderhandelden over hun conflict. EU-buitenlandchef Josep Borrell was tevreden over het resultaat. De Servische president Vucic wist van geen akkoord.

Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.