Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over de ontwikkelingen in Europa. In deze editie: rupsjes-nooit-genoeg krijgen honger van Brussels graancompromis plus: Duitse economen vrezen een loon-prijsspiraal.

1. Brussel grijpt in maar het is niet genoeg...

De Europese Commissie besloot vorige week bliksemsnel vijf EU-lidstaten die klagen over concurrentie van goedkope Oekraïense landbouwproducten te helpen. Er komt een nieuw pakket steun voor boeren ter waarde van €100 mln en Brussel heeft bepaald dat tarwe, koolzaad, maïs en zonnebloempitten uit Oekraïne alleen Polen, Hongarije, Slowakije, Roemenië en Bulgarije in mogen als dat voor doorvoer naar derde landen is.

'Het ingrijpen van de Commissie is uitzonderlijk te noemen', liet Henri de Waele, hoogleraar Internationaal en Europees recht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen aan FD-verslaggever Edo Kamers weten. Juridisch is het mogelijk dat Brussel eenzijdig handelsstromen manipuleert, maar dat wijkt af van de normale gang van zaken, aldus De Waele. Een handelaar die een product eenmaal legaal heeft ingevoerd in de EU, moet dat product vrijelijk naar elders in de EU kunnen uitvoeren, schetst de hoogleraar.

Ondanks de bijzondere Brusselse actie is de kou allerminst niet uit de lucht. Polen vindt de geste van de Europese Commissie tekortschieten. De kritische EU-lidstaten steken maandag de koppen bij elkaar voor overleg. Ze eisen dat Brussel veel meer Oekraïense landbouwproducten op een lijst met verplicht door te voeren artikelen zet. Daarbij gaat het om (pluimvee)vlees, melk, eieren, fruit en zonnebloemenolie.

Hongarije hanteert al een veel uitgebreidere lijst. Dat is in strijd met Europese afspraken, maar inspireert de Poolse minister van landbouw Robert Telus kennelijk. Hij zei zaterdag in een gesprek met de Poolse zender RMF dat wat hem betreft de kous niet af is. Hij wil ook een lijst publiceren met ondernemers die hebben geprofiteerd van het goedkopere Oekraïense graan. Die handelden immoreel, vindt hij, zij het niet in strijd met de wet.

... dus de graanrel in de EU is niet voorbij

Dat Polen vindt dat Brussel meer moet doen, bleek vrijdag al uit de reactie van de Poolse premier Mateusz Morawiecki. Hij noemde de €100 mln een schijntje. Polen trekt zelf 10 mrd zloty (€2,15 mrd) uit voor steun aan de Poolse landbouw. Poolse boeren krijgen daarbij meer subsidie op brandstof.

De coalitie rond Polen vindt dat Brussel overtollig graan moet opkopen en meer steun moet geven als de import van Oekraïens graan een bepaalde grens overschrijdt. Het Poolse steunpakket moet er mede toe leiden dat Pools graan aantrekkelijker is om te kopen. Zo wil Warschau het overschot in silo's wegwerken voor de nieuwe oogst komt.

Saillant genoeg kwam er vrijdag een afwijkend geluid uit Hongarije, medestander van Polen. De belangenorganisatie van graanverwerkers — handelaren en voerfabrikanten stelde dat Boedapest het invoerverbod op Oekraïens graan moet schrappen. Persbureau Bloomberg haalde secretaris-generaal Zsófia Pótsa van de associatie aan, die zei dat Hongarije 700.000 ton graan dient in te voeren. Anders dreigt een tekort. Reden: de oogst was vorig jaar slecht.

Met een invoerban houdt Hongarije de inflatie, die nu ruim 25% bedraagt, onnodig hoog, aldus Pótsa. De Hongaarse agrarische koepel Magosz steunt de maatregel wel. Eerder stelde de regering van premier Viktor Orbán een limiet op de prijs van basisproducten, maar die biedt huishoudens slechts beperkt soelaas. De voedselinflatie in Hongarije is bijna 50%.

Het Oekraïense graan is mede goedkoop omdat de EU vorig jaar invoerheffingen tijdelijk schrapte. De Unie moet binnenkort besluiten of ze de opschorting vanaf juni opnieuw verlengt. De kwestie ligt woensdag op tafel bij de handelscommissie van het Europees Parlement.

2. Duits loonakkoord zet druk op de ECB

Te heftige loonsverhogingen? Dan waarschuwen economen voor een loon-prijsspiraal. Met andere woorden: dan volgt op die verhoging een fiks hogere inflatie, waarna de lonen verder omhoog moeten. Enzovoort.

Precies die waarschuwing klinkt nu in Duitsland. Daar kwam afgelopen weekeinde een volgens sommigen historisch akkoord voor ambtenaren tot stand. Het komt neer op een gemiddelde loonstijging met 11%, maar met uitschieters tot 17%. De verhogingen gaan niet direct volledig in, maar voor de lokale overheden gaat het met een prijskaartje van €17 mrd om de duurste centrale arbeidsovereenkomst ooit, stelde onderhandelaar Karin Welge.

Uiteindelijk moet elke ambtenaar — de deal geldt voor zo'n 2,5 miljoen mensen — ten minste zo'n €340 per maand meer verdienen. De deal geldt voor 24 maanden.

De overeenkomst volgt op de loonsverhoging die werknemers van Deutsche Post bedongen (gemiddeld +11,5% over twee jaar) en het akkoord dat de grote metaalvakbond IG Metall met de werkgevers bereikte. Dat ging uit van een plus van 5,2% in 2023, en nog eens 3,3% in 2024, plus een premie van €3000.

De vraag is nu wat voor effect de fikse loonsverhogingen gaan hebben. Lokale overheden komen krapper bij kas te zitten, is de vrees. En wat voor gevolgen gaan salarisstijgingen, en de mogelijke loon-prijsspiraal, op het beleid van de Europese Centrale Bank hebben, vragen economen zich af. Die komt op termijn onder druk te staan om de rente nog verder te verhogen, iets waar veel Duitse analisten al langer op hameren.

Een waarschuwing komt ook van Marcel Fratzscher van denktank DIW. Hij stelt dat de stijgingen nog niet genoeg zijn om het door inflatie veroorzaakte koopkrachtverlies goed te maken. Reken op meer heftige salarisconflicten, zegt hij.

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De EU-ministers van buitenlandse zaken treffen elkaar maandag. Ze hebben het onder meer over de geopolitieke gevolgen van de Russische aanval op Oekraïne.

• Oostende loopt maandag uit voor de Noordzeetop, waar zeven landen zijn vertegenwoordigd. Hoofdthema is de beveiliging van de enorme windturbineparken op zee.

• De Braziliaanse president Lula da Silva komt dinsdag aan in Spanje. Hij gaat het er ook hebben over de oorlog in Oekraïne (eerder bekritiseerde hij daarover de EU maar zou zijn taal nu willen matigen. In Portugal deed hij dat al).

• De juridische commissie van het Europees Parlement stemt dinsdag over een plan om bedrijven te verplichten op te treden tegen kinderarbeid, vervuiling en uitbuiting. Lees het verhaal van FD-verslaggever Mathijs Schiffers.

• Het college van Eurocommissarissen vergadert woensdag. Ter tafel liggen onder meer plannen voor het versnellen van de toelating van nieuwe medicijnen.

• De Brusselse denktank CEPS biedt woensdag een bijeenkomst over de financiering van de wederopbouw van Oekraïne als de oorlog ooit is afgelopen.

• De ministers van financiën van de eurolanden komen vrijdag bijeen in Stockholm om over de stand van zaken rond de Europese bankenunie te spreken. Hun collega's van de niet-eurolanden plus de presidenten van de centrale banken in de EU schuiven later aan. Dan gaat de discussie onder meer over langetermijnsteun voor Oekraïne.

Meer lezen (en luisteren)?

'Diplomatie' Zijn landen die vroeger tot de Sovjet-Unie behoorden wel soeverein? Die vraag wierp de Chinese ambassadeur Lu Shaye in een interview met de Franse televisie. Dat veroorzaakte boze reacties in de Baltische staten (waar Litouwen sowieso al een beroerde relatie heeft met Peking), maar ook in Frankrijk. Lees ook dit interview met EU-buitenlandchef Josep Borrell.

Nakaarten De Britse denktank Chatham House gaat in zijn podcast in op de recente Chinareis van de Franse president Emmanuel Macron en diens binnenlandse politieke problemen.

Na dato Een jaar geleden won Emmanuel Macron de Franse presidentsverkiezingen. Franse media reflecteren. Wat kan de president nog?

Onguur klimaat Duitse milieuactivisten voerden zondag actie in Berlijn. Conservatieve politici waarschuwen nu voor het ontstaan van een “Klima-RAF” (een verwijzing naar de terroristische groepering die tal van aanslagen pleegde).

De oorlogThe Washington Post beschreef hoe Rusland probeert een Duitse antioorlogscoalitie te formeren, ook al begaat het Russische leger oorlogsmisdaden in Oekraïne (lees maar). Hoe meten we eigenlijk of de sancties tegen Rusland succesvol zijn? vraagt denktank ECFR zich af. Oh, en lees nog even dit stuk over Georgië en Moldavië.

Correctie Duitse bedrijven zijn erg afhankelijk van de Chinese markt en de winsten die ze daar halen, hoor je vaak. Valt reuze mee, zegt denktank IW.

Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking, dit keer met assistentie van Edo Kamers. Volg ook de FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl.