Zij heeft een technologiebedrijf, hij geeft leiding aan Randstad, ’s werelds grootste uitzendbureau. Rina Joosten en Sander van ’t Noordende over de krappe arbeidsmarkt, gesubsidieerde Tesla’s en het mijden van prikkels.
Sander van ’t Noorden-de is een man van de klok. De nieuwe ceo van Randstad kuiert een halfuur te vroeg voor de fotostudio in Oostzaan, waar het interview plaatsheeft. Halfnegen, oortjes in, de lichtgrijze ogen op scherp, eerste vergadering. Gekomen met de taxi, zijn favoriete vervoermiddel. Als het even kan maakt hij een praatje met de chauffeur. ‘Doorgaans zijn taxichauffeurs mensen met interessante levensverhalen.’
Rina Joosten, de ceo van Seedlink, een bedrijf dat software ontwikkelt om gedrag te voorspellen met behulp van kunstmatige intelligentie, pakt bijna altijd de trein, maar Oostzaan is een bestemming zonder station. Ze is dus met de auto en tien minuten te vroeg.
Het gesprek begint over China en het zerocovidbeleid. Joosten woonde zeven jaar in China en startte daar haar techbedrijf. Van ’t Noordende: ‘Ik zag op tv foto’s van hekken voor appartementengebouwen zodat mensen er niet uit kunnen.’ Joosten: ‘Het is heftig wat daar gebeurt. We zijn bezig onze medewerkers in Shanghai naar Nederland te krijgen, maar tot voor kort lag al het papierwerk stil doordat de consulaten waren gesloten. Elke donderdagmiddag sporten we met alle collega’s online met mijn personal trainer Dana, zodat we het moreel erin houden en mentaal en fysiek fit blijven. Het streven is iedereen in Den Bosch te krijgen.’
‘Negen maanden samen in een appartement heeft mijn relatie alleen maar goedgedaan’
De ceo van Randstad herkent de ergernissen van papieren processen. Hij woont sinds 2010 in New York. ‘In augustus 2019 was ik net weg bij Accenture en had mijn papieren voor een greencard ingediend bij het consulaat in Amsterdam. Toen de VS dichtgingen, moest ik alles daar opnieuw indienen en tijdens het proces mocht ik het land niet uit. Ik heb tot februari 2021 moeten wachten tot ik hem had.’
Joosten: ‘Hoe ben je de lockdown doorgekomen?’
Van ’t Noordende: ‘Met niksen.’
Joosten: ‘Wat is niksen?’
Van ’t Noordende: ‘Nou, op wat commissariaten na die me in de ochtend bezighielden had ik niet veel te doen. ’s Middags wandelden mijn man, Jorge, en ik. Nog steeds probeer ik tienduizend stappen per dag te halen. En we vonden Rummikub opnieuw uit. Dat is een leuke bijvangst geweest, want we spelen het nog vaak. Of het kaartspel Continental, een Spaans spel dat op jokeren lijkt.’
Joosten: ‘Grappig. Wij zijn thuis ook meer spelletjes gaan doen en doen dat nog steeds. Rummikub, backgammon, gewoon na het Jeugdjournaal en Klokhuis. De leukste aanschaf tijdens corona was de silentdiscoset. Elke vrijdag een feestje met de kids thuis.’
Van ’t Noordende: ‘Wij hebben het examen voor het pensioen afgelegd, hoor. Negen maanden met z’n tweeën in een appartement en alleen maar naar de supermarkt mogen heeft ons alleen maar goedgedaan.’
Joosten: ‘Ons ook. Juist in zo’n periode is het belangrijk elkaar aandacht te geven.’
Van ’t Noordende werkte dertig jaar bij Accenture, een internationaal organisatieadviesbureau dat diensten biedt voor management, technologie en outsourcing. In 2019 vertrok hij bij het bedrijf nadat niet hij, maar Julie Sweet was benoemd tot ceo.
Van ’t Noordende: ‘Dat was wel een dingetje, ja.’
Van ’t Noordende: ‘Nee, zo werkt het niet. Ik heb altijd gewerkt om een stapje verder te komen, niet om vanaf het begin ceo te worden. Maar ik had die job graag willen hebben. Niet gekregen, dus oké, klaar ermee. Wat hielp om mijn zinnen te verzetten was een wereldreis van drie maanden met Jorge. Van Amsterdam naar Vietnam, Japan, Australië, Argentinië, New York, Miami, Zuid-Afrika, Kenia en terug naar Amsterdam. Een aanrader om te doen na een periode van dertig jaar hard werken.’
Van ’t Noordende: ‘Ik was dus een soort van met pensioen met een paar commissariaten erbij. Dan had ik meetings, moest ik stapels stukken doornemen, stelde een paar vragen, maakte een paar slimme opmerkingen, zette de computer weer uit en ging koffiedrinken. Ik miste de lol van met een leuke groep mensen aan een doel werken.’
Joosten: ‘Ja, met z’n allen aan dezelfde missie werken is het allerleukst. En dat is hard nodig nu onze samenleving voor enorme uitdagingen staat met de klimaatcrisis, de vergrijzing en de druk op de gezondheidszorg.’
Van ’t Noordende: ‘De opdracht van een ceo is altijd hetzelfde, zou ik zeggen, en dat is het bedrijf naar een volgend stadium van succes brengen. Randstad is een succesvol bedrijf, maar bedrijven blijven dat niet als ze zich niet aanpassen. Aan andere wensen van klanten, veranderingen op de arbeidsmarkt en verdere digitalisering.’
Van ’t Noordende: ‘Wij zijn wereldmarktleider, maar ons marktaandeel is maar 5 of 6 procent, dus er zijn nog voldoende groeimogelijkheden. Klanten verwachten van ons dat we sneller en beter reageren, juist in deze krapte op de arbeidsmarkt. Ze besteden hun zoektocht naar personeel sneller uit als zoeken ze veel tijd, moeite of geld kost. Daarnaast willen we ook meer een talent destination worden. Talenten aan ons binden door ze te helpen in hun carrière en onze netwerken uitbreiden met partners. In Amerika bijvoorbeeld bestaat een community van 150.000 zwarte professionals; die willen we aan ons binden. Want als je maar in één vijver vist, hoe kun je dan de beste mensen vinden?’
Joosten: ‘Technologie kan enorm helpen bij het vinden van de juiste mensen in nieuwe groepen. Niet op basis van de klassieke middelen zoals cv’s en assessments. Door drie open vragen maken onze data de unieke kenmerken en karakteristieken van een persoon zichtbaar. Zonder vooroordelen. Mensen verzamelen vaak hetzelfde type mensen om zich heen. Algoritmes kennen geen kleur.’
Van ’t Noordende: ‘Hoe werkt dat dan?’
Joosten: ‘De afgelopen zeven jaar hebben wij bestudeerd waarom sommige teams succesvol zijn en andere niet. Met succes bedoelen we dan snellere innovaties, positieve klantfeedback en omzetgroei. Het andere ingrediënt zijn dus die drie open vragen. We hebben nu 4,5 miljoen interviews op basis van drie open vragen wereldwijd afgenomen. Dat levert miljarden data op. En het mooie van algoritmes is dat ze blijven leren, doordat je informatie blijft toevoegen over de prestaties van de aangenomen professionals. Voor ons is dit een belangrijk jaar. Nu we zoveel waardevolle data hebben, kunnen we behalve multinationals als Porsche en L’Oréal ook middelgrote bedrijven gaan bedienen met onze technologie.’
Van ’t Noordende: ‘Wij weten door enquêtes van onze mensen wat hun opleidingsniveau of werkervaring is, maar ook welk werk ze het liefst zouden doen en of ze binnenkort van baan willen wisselen. Maar de rol van technologie wordt in elk bedrijf groter. Ik ben ervan overtuigd dat samenwerkingen steeds belangrijker worden. Als ik jouw technologie kan inzetten om beter te worden, waarom zou ik die dan zelf ontwikkelen?’ Lachend: ‘Ik zou die drie open vragen van jou weleens willen doen trouwens.’
Joosten: ‘Leuk. Ik zal ze je sturen.’
‘Ik was dus een soort van met pensioen op mijn 56ste’
Op het gymnasium las Rina Joosten al graag Socrates. Ze houdt van taal en filosofie. Voor Van ’t Noordende heeft ze het boekje Maktub, van Paulo Coelho, meegenomen uit haar boekenkast met een persoonlijk geschreven boodschap erin. In Maktub vertelt Coelho verhalen met wijsheden uit verschillende culturen. ‘Je ziet aan de post-its dat ik het boekje vaker tot me neem.’
Van ’t Noordende is niet ‘een heel groot lezer, maar hartelijk dank’. Hij wil nog wel iets anders kwijt. ‘Wist je dat ik ben afgestudeerd op kunstmatige intelligentie? Op 2 floppydisks van 256 KB als ik het me goed herinner. In 1987.’
Joosten wil weten in hoeverre een bedrijf als Randstad meedenkt met grote problemen zoals de klimaatcrisis, polarisatie, de stikstofcrisis, de economische crisis.
Hij grinnikt. ‘We noemen ook alles maar een crisis hier, als ik zo de krant lees.’
Van ’t Noordende: ‘Ik geloof van wel ja, maar we zitten nu natuurlijk wel in een situatie met combinaties die ik nog niet eerder heb meegemaakt. De economische uitdagingen, de oorlog, de gasdreiging en de oververhitte arbeidsmarkt. De vraag is wat er met de economie gaat gebeuren.’
Van ’t Noordende: ‘Door covid is een deel van de mensen eerder met pensioen gegaan. Er zijn er ook die hun leven radicaal hebben veranderd. Naast mij in New York is een huurflat die nu zo goed als leegstaat. Mensen willen niet meer vijfduizend dollar huur per maand betalen tijdens een lockdown waarin niets kan. Die zijn honderd kilometer verderop gaan wonen, waar het levensonderhoud goedkoper is, zodat mensen van één salaris kunnen leven en er één ouder thuisblijft voor de kinderen, om ook op de kosten van kinderopvang te besparen. Plus dat een aantal mensen in de sectoren die het hardst zijn getroffen, zoals toerisme, luchtvaart, horeca en hotels, in de tussentijd ander werk hebben gevonden. En in Europa zijn met name mannen tussen de 50 en de 65 niet teruggekomen. Geen idee waarmee dat te maken heeft.’
Joosten: ‘In deze groep is leeftijdsdiscriminatie het grootst. De langetermijntrend is dat er meer werk moet worden verricht door minder mensen voor meer mensen. Als je het filosofisch bekijkt moeten we misschien allemaal wat minder willen. Er is nog steeds genoeg welvaart voor iedereen. We zouden de manier waarop we die welvaart verdelen opnieuw kunnen bekijken. Daar hangen ook politieke keuzes aan.’
Van ’t Noordende: ‘Eens. Er rijden hier tienduizenden gesubsidieerde Tesla’s rond, die 60.000 euro kosten. Bedoeld voor mensen die het best kunnen betalen. Sorry, maar dat geld hadden we beter in onze zak kunnen houden. Had dan elektrische Volkswagen Polo’s subsidie gegeven.’
Joosten: ‘We zitten gevangen in een kapitalistisch systeem, dat we met elkaar hebben bedacht, maar waarin alles is gericht op meer. Ik geloof in de kracht van minder.’
Van ’t Noordende: ‘Ik geloof er niet in dat de overheid tegen mensen kan zeggen dat ze nu nog maar vier boterhammen mogen eten in plaats van vijf. Of dat ze geen tv meer mogen kijken of geen airconditioning mogen aanschaffen. De oplossingen liggen eerder aan de aanbodkant, met duurzame energiebronnen of grote windmolens op zee. De circulaire economie. En ik weet niet of dat ook uit jouw database komt, maar je kunt je leven ook overzichtelijker maken door minder te doen. Er zijn zoveel mensen in het spitsuur van hun leven met keuzestress, functies in besturen naast hun werk, kinderen, een sociaal leven, en als gevolg daarvan krijgen ze een burn-out.’
Joosten, met grote ogen: ‘Shit, ik doe geloof ik echt iets verkeerd, dit gaat over mij. Vier kinderen, ambitieus bedrijf, nevenfuncties, sporten. Alleen heb ik er geen burn-out van, ik vind mijn werk veel te leuk.’
Van ’t Noordende: ‘Ik probeer mijn leven simpel te houden. Als ik zou willen, zou ik elke dag wel naar een charity-diner in New York kunnen met een smoking aan, maar ik speel liever een potje Rummikub met mijn man en ik eet bij de Thai om de hoek.’
Van ’t Noordende, lachend: ‘Nou dat klinkt als leven op water en brood, maar de relativering ervan klopt wel. Ik gooi er bij serieuze vergaderingen regelmatig een grapje in. Heb ik van mijn vader. We moeten onszelf ook niet té serieus nemen.’
Joosten: ‘Ik denk dat echte aandacht in deze tijd belangrijk is. Even onze apparaten uit en ons afsluiten van prikkels. In het moment zijn en gericht op elkaar.’
Joosten: ‘Mijn dagen zijn ingedeeld in blokken. Ik sta op om zes uur voor mijn kwartier meditatie, die ik in de loop van de dag nog een paar keer herhaal. Erna doe ik de mail, om hem pas weer in de middag opnieuw te bekijken. Om halfacht ontbijten we met zijn allen en dan brengen mijn man, Wieger, en ik de kinderen naar school. Daarna pak ik de trein naar ons kantoor in Den Bosch voor meetings.’
Van ’t Noordende grinnikt: ‘Ik moest altijd alleen naar school lopen. Niet dat ik dat erg vond. Ik heb ook alle geluidjes en piepjes uitgezet van computers en telefoons, alleen niet van The Wall Street Journal. Maar die sturen er maar een paar en zo weet je toch wat er gebeurt in de wereld.’
Joosten: ‘Ik vind het interessant te zien dat generatie Z op een andere manier tegen werk aan kijkt dan de generaties daarvoor. In onze data zien we terug dat ze transparantie in een bedrijf, je er thuis voelen en kunnen leren en groeien belangrijker vinden dan status en geld.’
Joosten: ‘Tot nu toe vind ik diversiteit vooral windowdressing. In het jaarverslag worden een paar initiatieven vermeld, maar bij de koffieautomaat wordt nog steeds in het Limburgs en over Nederlands voetbal gepraat. Menselijk gedrag moet veranderen en kunstmatige intelligentie kan hierbij van grote hulp zijn met aanvullende informatie die niet gekleurd is.’
Van ’t Noordende: ‘Ja, je kunt wel zeggen “Wij zijn inclusief dus je hoort erbij”, maar bedrijven moeten hun beoordelingssystematiek vanuit de basis veranderen. Noem het een multidimensionale sudoku die tijd nodig heeft en waarbij respect voor de ander de basis is. Door diversiteit en digitalisering zullen bedrijven verder veranderen.’
Zowel Van ’t Noordende als Joosten kijkt terug op een stabiele jeugd. De ceo van Randstad ontdekte rond zijn zestiende dat hij homo is. Een echte worsteling was het niet. ‘Ik moest natuurlijk wel een hobbel nemen om het te vertellen, maar hoe langer je wacht, hoe groter de hobbel wordt. Er zit een zeker risico in, maar ik dacht: als ze het op mijn werk echt een probleem vinden, ga ik gewoon ergens anders werken. Dat gebeurde niet.’
In 2008 ontmoette hij Jorge, een Venezolaan. ‘Ouderwets in een bar, toen werd er nog niet geswipet. We dronken een Heineken, het klikte en we zijn in 2014 getrouwd.’
Rina Joosten groeide op in Limburg en ging net studeren in Groningen, toen haar vader ernstig ziek werd. ‘Ik ben in drie jaar afgestudeerd, in de hoop dat hij nog bij de buluitreiking kon zijn. Dat is gelukt. Zijn dood heeft impact op mijn leven gehad: ik kon niets meer met hem delen. Zijn boodschap was dat de aandacht die je geeft aan mensen, het enige is wat er echt toe doet. Die gedachte probeer ik in alles wat ik doe toe te passen.’
Op zoek naar gemeenschappelijk delers komen we gek genoeg bij het FD uit, waar beiden hebben gewerkt. Van ’t Noordende als marketingmanager. ‘Verkochten we een advertentie voor onder aan pagina 3, stond die de volgende dag onder aan bladzijde 7. In die tijd was er echt een stammenstrijd tussen redactie en commercie. Na drie maanden wist ik: dit wordt hem niet.’
Joosten daarentegen had er een toptijd als stagiair. ‘Het FD was de eerste krant met een internetredactie, dus op persconferenties zat ik met iets wat leek op een mobiel, waardoor we veel sneller dan de concurrentie konden publiceren. Ik leerde er veel over de kracht van taal en eigenlijk heeft dat de kiem gelegd voor Seedlink. Programmeren op basis van taal.’
Binnen 24 uur na de ‘drie open vragen’ van Rina Joosten, krijgt Van ’t Noordende de uitslag. De ceo blinkt zowel uit als teamplayer als in strategisch denkvermogen. Joosten: ‘In bijna alle competenties die tot succes leiden in verandering scoort hij 85 procent beter dan de andere professionals. Ik zou hem dus zo aannemen.’
Dit artikel is gemaakt door de redactie van FD Persoonlijk. Lees al onze verhalen op fd.nl/persoonlijk.
