Nooit eerder werden er zo veel fusies en overnames in en rond de Nederlandse zorgsector gedaan als in het afgelopen jaar. Private-equitypartijen nemen veel van die overnames voor hun rekening, met name van farmabedrijven en bedrijven in de medische technologie.

In totaal ging er zo'n €2,5 mrd om in fusies en overnames in zorg en biotechnologie, blijkt uit onderzoek van accountancy- en advieskantoor Deloitte. Twee derde van die transacties werd gedaan door private-equityfondsen of door bedrijven die al in zo'n fonds zitten.

Deloitte ziet de trend doorzetten dat investeerders uit binnen- en buitenland de zorg, die geldt als een stabiele sector, steeds beter weten te vinden. Ook is de zorg nog sterk versnipperd, met veel kleine aanbieders die door grotere partijen overgenomen kunnen worden.

Voor de komende jaren verwacht fusie- en overnamespecialist Matthijs van Thiel de Vries van Deloitte een verdere toename. 'Aan zorg is altijd behoefte, in tegenstelling tot bijvoorbeeld consumentenproducten.' Investeerders hebben nog altijd veel geld op de plank liggen voor overnames. Er zit wel een kink in de kabel, zegt Van Thiel de Vries: lenen is moeilijker en duurder geworden, en dat is een cruciaal onderdeel van het model van private equity.

Daar staat tegenover dat de zorg tamelijk ongevoelig is voor conjunctuurbewegingen. Bovendien hebben 'platforms' die veel kleine overnames doen (een praktijk die ook wel kralen rijgen genoemd wordt), hun financiering vaak al vastgelegd. Zij kunnen voorlopig dus nog wel vooruit.

Vooral bij farma- en medische technologiebedrijven was het in 2022 opvallend druk, stelt Van Thiel de Vries. Rond zorginstellingen zelf was het op overnamegebied vorig jaar juist opvallend stil, al helemaal in de ouderenzorg. Deze sector had het erg druk met reguliere activiteiten en (vermoedelijk) de nasleep van corona, zegt Van Thiel de Vries. 'Overnames stonden niet op de strategische agenda.'

Hogere prijzen

De toezichtseisen zijn bovendien vorig jaar versoepeld: zorgminister Ernst Kuipers (D66) maakte het makkelijker voor middelgrote zorgbedrijven om te fuseren. Dat deed hij onder meer om versnippering van de zorg te verminderen en samenwerking te bevorderen. De bedrijven hoeven hun plannen niet langer door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) te laten toetsen.

Daar is de mededingingsautoriteit niet blij mee. De ACM waarschuwde dat lokaal monopolies kunnen ontstaan en dat een versoepeling van de toetsdrempel zal leiden tot meer acquisities in de zorg door private equity. In de praktijk leiden dat soort overnames volgens de toezichthouder al tot hogere prijzen.

Buitenlandse partijen

Woensdag werd weer een opvallende transactie in de zorg bekend: het Amerikaanse private-equityhuis Thoma Bravo heeft een meerderheidsbelang genomen in zorgdata-analist Logex. Dat softwarebedrijf geldt als cruciale rekenmeester voor Nederlandse ziekenhuizen bij de berekening van hun productie: zo'n 90% is klant.

Die overname past in de trend dat buitenlandse partijen zich steeds meer roeren. In 2022 kocht de vermogensbeheertak van Goldman Sachs bijvoorbeeld farmabedrijf Norgine. En het Zweedse Unident nam de tandheelkundige groothandels ADT en Hofmeester Dental over.

Personeelstekorten

De onderzoekers van Deloitte zijn niet zo huiverig voor fusies en overnames als de ACM. Zij stellen dat de Nederlandse zorg er baat bij heeft, onder meer om personeelstekorten op te lossen. 'Ik hoop dat er minder sentiment om fusies en overnames heen komt', zegt Claudia Brandenburg, partner fusie- en overnames in de zorg bij Deloitte. 'We gaan de problemen in de zorg niet oplossen met alleen de traditionele aanbieders, anders was dat al wel gebeurd.'

Volgens de onderzoekers van het advieskantoor zijn bestaande aanbieders zoals ziekenhuizen vaak zo druk met het overeind houden van hun reguliere praktijk, dat ze geen tijd hebben om ingrijpend te vernieuwen. Het ontbreekt veel gevestigde spelers aan de kennis om technologisch voorop te lopen, stelt Brandenburg. 'Oude en nieuwe aanbieders zullen naast elkaar bestaan. Of ze samenwerken of uiteindelijk ook samengaan, zullen we gaan zien.'

Ze doelt daarbij nadrukkelijk ook op private, commerciële partijen. 'Ik hoop dat er vanuit die hoek meegedacht en geïnvesteerd gaat worden. Dan mag er ook geld verdiend worden, zo lang er sprake is van een win-winsituatie, waarin de maatschappij erop vooruitgaat. En bij investeerders en groeiende bedrijven horen ook fusies en overnames.'