De gevaarlijkste risicofactor in de wereld is Noord-Korea. Met ingehouden adem kijken de grote politieke leiders in Peking, Washington en Moskou toe hoe de communistische dictator Kim Jong-un zijn kleine land tot atoommacht ontwikkelt. En dat nog veel sneller dan verwacht. Voor de zesde keer in korte tijd testte Noord-Korea een week geleden ondergronds een atoombom. Vermoedelijk is het zelfs een waterstofbom die vele malen krachtiger is dan de bom die in 1945 op het Japanse Hiroshima werd gegooid.

'Vragen om oorlog'

De grote machten ontwikkelen geen coherent antwoord, maar elk houdt er zijn eigen agenda op na. Amerikaanse diplomaten bij de Verenigde Naties (VN) in New York riepen na de nucleaire test meteen op tot scherpere sancties om Kim te dwingen zijn atoomprogramma te staken. Pyongyang vraagt om oorlog, waarschuwde Nikki Haley, de Amerikaanse VN-ambassadeur.

Moskou veroordeelde de atoomtest weliswaar, maar president Poetin verwacht niets van sancties. ‘Ze eten liever gras dan dat ze hun kernwapenprogramma opgeven’, merkte hij schamper op. Hij waarschuwde Washington voor ‘militaire hysterie’. Dat kan volgens de Russische president eindigen in een ‘wereldwijde catastrofe’.

Levenslijn met Noord-Korea

En China? Als er één land is dat door Kim met de nieuwe atoomtest wordt geprovoceerd, is het China. Dat is niet alleen omdat de Chinese huizen in het grensgebied met Noord-Korea op hun grondvesten trilden. China onderhoudt met zijn handel de smalle levenslijn met Noord-Korea, dat voor meer dan 80% economisch afhankelijk is van China. Maar president Xi Jinping bleef stil, al liet hij zijn diplomaten een scherpe veroordeling uitspreken.

Spiraal van escalatie

Hoe kan worden voorkomen dat in Oost-Azië een spiraal van escalatie ontstaat die uitmondt in een militaire confrontatie die niemand wil? En hoe kan een nucleaire wapenwedloop worden verhinderd? Zuid-Korea’s oppositie dringt er al op aan dat Amerika de tactische atoomwapens weer plaatst, die president George H.W. Bush in 1991 had teruggehaald.

Trump twittert er lustig op los

De tegenstrijdige signalen uit Washington zijn weinig vertrouwenwekkend. Terwijl de betrokken ministers van buitenlandse zaken, defensie en veiligheidsadviseurs van de president deze week aan bezorgde Congresleden hun strategie van druk en diplomatie uitlegden, twitterde president Trump er lustig op los. ‘Praten heeft geen zin’, liet hij weten. Trump stootte daarmee ook de jarenlange Zuid-Koreaanse bondgenoot voor het hoofd, die op ‘verzoenende praatjes’ met Pyongyang inzet. De nieuwe president, Moon Jae-in, heeft zich vast voorgenomen dat er geen nieuwe catastrofale oorlog in zijn land meer zal worden getolereerd. Al blijft Trump verwarring zaaien met zijn tweets zoals ‘Noord-Korea begrijpt slechts ‘een ding!’ of dreigen met ‘fire and fury’, met vuur en razernij. De Noord-Koreaanse leider toont zich onverschrokken en liet weten dat zijn land al een nieuw ‘cadeaupakket’ voor Amerika klaar heeft staan.

Status quo is al veranderd

De sleutel om de spanningen te verminderen ligt bij China. Tot nog toe heeft Peking zijn kaarten op de status quo gezet. Het is niet uit op wisseling van het regime in Pyongyang uit vrees voor destabilisatie en de komst van tienduizenden, misschien miljoenen Noord-Koreaanse vluchtelingen. Evenmin ziet China iets in een herenigd Korea onder leiding van het welvarende Zuiden, gesteund door Amerikaanse soldaten. Maar met de atoomstaat Noord-Korea is de status quo al veranderd. En een nucleaire wedloop in Azië met andere atoomspelers zoals India en Pakistan is voor Peking onwenselijk.

Voorbeeld Teddy Roosevelt

China heeft er geen geheim van gemaakt dat het in de toekomst de rol van de VS wil overnemen als belangrijkste macht in Azië. Wil de Chinese economische supermacht deze ambities waar maken, dan zal het bereid moeten zijn op te treden tegen naties die de vrede en veiligheid bedreigen. ‘Speak softly and carry a big stick’, luidt een Amerikaanse doctrine in de buitenlandse politiek, afkomstig van de vroegere president Teddy Roosevelt. President Xi is een diplomaat met een machtig economisch oliewapen op zak.

De Amerikaanse regering wil via de VN de olie- en gasimport naar Noord-Korea verbieden en financiële middelen bevriezen. Duitsland en Frankrijk werken eraan de EU hier achter te scharen. Als president Xi erin slaagt mét Rusland deze sancties te steunen, komt hij dichter bij zijn doel. Een regionale politieman moet wel bereid zijn in de bres te springen om politieke stabiliteit in de regio te garanderen.