‘Van nu af aan is het alleen nog maar “America first”. Toen Donald Trump die woorden sprak bij zijn inzwering als president van de Verenigde Staten, hadden weinigen durven voorspellen hoe duurzaam die nieuwe doctrine zou blijken. Joe Biden, die zich opwierp als de anti-Trump, gaat volop door met Amerika op plaats één zetten, en toont weinig interesse in wat ‘America first’-beslissingen betekenen voor anderen.
Bidens verklaringen in antwoord op de val van Afghanistan, maken duidelijk hoezeer Amerika’s president naar binnen is gericht. Het gaat om het veilig houden van de VS, dat was de enige reden die de militaire aanwezigheid in het land rechtvaardigde. In interviews toont Biden nul geduld voor de vraag of het niet diep tragisch is dat een land met nieuwe vrijheden nu wordt overgenomen door wat officieel te boek staat als een terroristische organisatie. Niet mijn zaak, is samengevat Bidens antwoord.
Honden in een vliegtuigstoel
De wijze waarop de catastrofale evacuatie verloopt, laat de grimmige kant van de Amerika eerst-filosofie zien. Amerikanen schuiven anderen aan de kant, Afghaans of van een andere nationaliteit, om de eigen mensen weg te krijgen. Er zijn beelden van herdershonden die een vliegtuigstoel kregen. Hun Afghaanse begeleiders, in dienst van de VS, moesten achterblijven.
Geopolitieke realisten halen de schouders op over deze blijk van egomanie. Natuurlijk stelt een land zichzelf op de eerste plaats, en van Amerika kun je die opstelling verwachten. Maar dient Amerika hier werkelijk haar eigen belangen? Ik heb de afgelopen week gezocht naar wie in de VS bereid was Bidens keuze om nu Afghanistan te verlaten, en het land daarmee willens en wetens bloot te stellen aan machtsovername door de taliban, volmondig te verdedigen. De oogst is mager.
De Biden-regering zelf houdt voet bij stuk en zegt dat Amerika echt nú weg moest uit Afghanistan om middelen vrij te maken voor ander buitenlandse inzet, de competitie met China in het bijzonder. In Afghanistan blijven zou onvermijdelijk een nieuwe ronde oorlog met de taliban hebben betekend, zo verklaarde Antony Blinken, Bidens minister van Buitenlandse Zaken.
Steun voor deze uitleg komt voornamelijk van de verre linkervleugel van de Democraten, met Bernie Sanders als kopstuk. Maar dat is meer gebaseerd op de overtuiging dat Amerika in de eerste plaats nooit aan de buitenlandse interventie had moeten beginnen, dan op oprecht enthousiasme over Bidens keuzes.
Miskleun
De wanordelijke afwikkeling van de evacuatie voedt de overtuiging dat Biden een miskleun heeft begaan. Amerikaans militair materieel dat in handen komt van de taliban, China dat aan de poort staat om deals te sluiten met Afghanistans nieuwe overheersers, en de stichting van een nieuw kalifaat, dat is de optelsom van het einde van Amerika’s langste oorlog. Niet iets waar Uncle Sam zich op kan laten voorstaan.
Daarbij komt een ernstige aantasting van het transatlantisch bondgenootschap, iets waar twee Amerikaanse presidenten, van verschillende politieke overtuigingen, nu aan hebben bijgedragen. ‘De Navo is in de steek gelaten door zowel Trump als Biden’, zei oud Navo-secretaris-generaal George Robertson. Volgens de klassieke wetten van de internationale politiek speelt een zwakke Navo Amerika’s rivalen in de kaart. Opnieuw is de vraag: welk Amerikaans belang heeft Biden nu precies gediend?
Tot slot is Bidens binnenlandse positie zwakker geworden. Vanuit het doorgaans Democratische gezinde media- en denktankapparaat klinkt vooral teleurstelling en onbegrip over Bidens opstelling. Er komen steeds meer berichten naar buiten dat het Witte Huis waarschuwingen van diplomaten en veiligheidsdiensten over dreigende machtsovername door de taliban terzijde schoof. Het ondergraaft de verklaringen van de regering-Biden dat ook zij overvallen zijn door de snelheid waarmee Kaboel viel.
Zelfs Bidens uitleg dat hij doet wat de Amerikaanse kiezer wil, is weinig robuust. In de meeste peilingen komt de steun voor terugtrekking iets boven of onder boven de 50% uit. De subvraag ‘Ook als er daardoor islamitische fundamentalisten aan de macht komen?’ was geen onderdeel van de enquêtes.
Roep om hoorzittingen
In Washington begint inmiddels een roep om hoorzittingen te klinken, met als inzet de vraag waarom de Biden-regering zo slecht leek voorbereid op wat er nu in Afghanistan gebeurt. De Republikeinen hebben hun campagnestrategie voor de midtermverkiezingen cadeau gekregen. ‘Afghanistan defeat’ is inmiddels het eerste punt dat Trump noemt in zijn dagelijkse sms-jes waarin hij Biden aanvalt.
Biden hoopte Afghanistan en de taaie internationale verwikkelingen die daarbij horen snel te kunnen afschudden. In plaats daarvan heeft hij zichzelf een crisis om de nek gebonden die zijn tijd in het Witte Huis zal tekenen. ‘Het kerkhof van wereldrijken’ wordt Afghanistan wel genoemd. De kans bestaat dat er ook grafzerk voor de 46ste presidentschap van de Verenigde Staten zal worden neergezet.
